انحصار بهانه ای کاذب برای قیمت گذاری دستوری خودرو

به گزارش خودرونویس، واژه انحصار زمانی در صنعت خودرو ایران معنا پیدا می کرد که تعداد خودروسازان فعال در ایران از انگشتان یک دست هم کمتر بود. اکنون در ایران بالغ بر 20 شرکت خودروسازی محصولات مختلفی اعم از خودروهای سواری و تجاری را عرضه می کنند. همین تعداد خودروساز فعال در ایران هم با توجه به حجم بازار خودرو کشور بیش از حد نیاز است. بدین ترتیب هیچ انحصاری در بازار خودرو وجود ندارد و افرادی که به بهانه انحصار تصمیم های اشتباهی و غیرکارشناسی برای خودروسازان می گیرند، باید توضیح دهند که منظورشان از انحصار در این صنعت چیست؟

تصور ما بر این بوده که ذهن افرادی که صنعت خودروسازی ایران را انحصاری می دادند در دهه 1330 و 1340 شمسی قفل شده که تنها شرکت فیات و پارس خودرو و ایران ناسیونال (ایران خودرو) در ایران فعالیت می کردند. باید ذکر کرد که اکنون با فعالیت 25 شرکت خودروساز در ایران و تولید و مونتاژ انواع خودروهای سواری و تجاری، انحصاری در این صنعت وجود ندارد.

شاید منظور افرادی که صنعت خودرو ایران را انحصاری می دانند، سهم خودروسازان دولتی یعنی ایران خودرو و سایپا از بازار ایران باشد. جهت اطلاع باید بیان کنیم که ایران خودرو و سایپا روی هم رفته از نظر ارزش ریالی نزدیک به 60 درصد از بازار خودروی ایران سهم دارند و چیزی نزدیک به 40 درصد بازار خودرو ایران در اختیار خودروسازان خصوصی فعال در ایران است. با در نظر گرفتن سهم 60 الی 62 درصدی از نظر ارزش ریالی دو خودروساز دولتی و سهم 38 تا 40 درصدی خودروسازان خصوصی از نظر ارزش ریالی محصولات، به هیچ عنوان نمی توان صنعت خودروسازی در ایران را انحصاری دانست. اگر با چنین آماری صنعت خودرو در ایران را انحصاری بدانید، پس صنعت خودرو در فرانسه و آلمان هم انحصاریست!

اگر بخواهیم از نظر تیراژ نیز این موضوع را بررسی کنیم، خودروسازان خصوصی اکنون سهمی معادل 12 درصد از کل بازار خودرو ایران را دارند. خودروسازان دولتی از جمله ایران خودرو و سایپا عمدتا خودروهایی اقتصادی و ارزان قیمت را تولید می کنند و شرکت های خودروساز خصوصی عمدتا به مونتاژ خودروهای لوکستر و گران قیمت تر پرداخته اند. به همین جهت سهم محصولات آنها از نظر ارزش ریالی با تیراژ متفاوت است.

سالهاست که صنعت خودرو و خودروسازان دولتی به دلیل وضع قیمت گذاری دستوری خودرو آن هم به دلیل وجود انحصار در این صنعت لطمه دیده اند. سوال اینجاست که تعریف کارشناسان از انحصار در صنعت خودرو چیست؟ اگر از نظر شرکت های تولید کننده خودرو در ایران بررسی کنیم، تعداد خودروسازان خصوصی به مراتب بیشتر از خودروسازان دولتیست. ضمن اینکه روند خصوصی سازی دو شرکت ایران خودرو و سایپا نیز کلید خورده است.

طی سالهای قبل به بهانه انحصار، خودروسازان دولتی مجبور شده اند که محصولات خود را با قیمت گذاری دستوری و روش فروش تکلیفی به بازار عرضه کنند. این اقدام بیش از 350 هزار میلیارد تومان از جیب خودروسازان دولتی و سهامداران آنان خارج کرده است. حال باید بررسی شود که این مبلغ کلان به جیب چه کسانی رفته است؟ آیا افرادی که دم از انحصار در صنعت خودرو می زنند از ضرر و زیان خودروسازان دولتی نفع می برند؟ لازم به ذکر است که بخش زیادی از مردم ایران به واسطه سهام عدالت، سهامدار دو شرکت خودروساز دولتی یعنی ایران خودرو و سایپا هستند. بدین ترتیب سودآوری ایران خودرو و سایپا به نفع مردم است.

عبارت انحصار در صنعت خودرو طی سالهای گذشته بهانه خوبی برای کاسبان و دلالان شده بود که از آب گل آلود ماهی بگیرند و جو را به سمتی هدایت کنند که خودروسازان دولتی مجبور به عرضه محصول با قیمت دستوری شوند. حال باید دید که این دسته چه کسانی هستند که می توانند نهادهای ذی ربط را مجاب کنند که به منافع سهامداران و مردم بی اعتنا باشد و در راستای تامین منافع یک عده محدود، ضرر خودروساز و دولت را بخواهند.