شایعترین علایم خرابی شاتون خودرو که باید بدانید!

در میان اجزای پیچیده موتور خودرو، شاتون یا میله اتصال (connecting rod) به‌عنوان یک پیوند مهم بین پیستون و میل‌لنگ عمل کرده و حرکت خطی پیستون را به انرژی دورانی میل‌لنگ تبدیل می‌کند. این جزء باریک و در عین حال قدرتمند، نیروهای مکانیکی شدید را تحمل کرده و نیروی ناشی از سوخت موتور را به حرکت دورانی چرخ‌ها مبدل می‌سازد. اگرچه این قطعه کوچک است، اما آن‌قدر حیاتی است که علایم خرابی شاتون با عواقب شدیدی همراه است. خرابی شاتون می‌تواند نیروهای مخربی آزاد کرده و به موتور خودرو آسیب جدی وارد کند.

به‌همین دلیل هم درک علایم خرابی شاتون برای یک راننده بسیار مهم است. ما در این مقاله درباره علایم خرابی شاتون و اهمیت رسیدگی به این قطعه صحبت می‌کنیم.

علایم خرابی شاتون

شکستگی و خرابی شاتون می‌تواند منجر به آسیب شدید و خرابی بالقوه فاجعه‌آمیز موتور شود. در اینجا برخی از علایم خرابی شاتون و توضیحات مربوط به آن‌ها آورده شده است:

صدای کوبش بلند (Knocking sound)

شاتون شکسته یا خراب، اغلب منجر به صدای کوبش بلند از موتور می‌شود. این صدا معمولا ریتمیک است و با دور موتور افزایش می‌یابد. صدا ناشی از برخورد شل یا جدا‌شدن شالتون از سایر اجزای موتور، مانند میل لنگ یا بلوک موتور است. این علامت که به آن «کوبش میله» (rod knock) گفته می‌شود، اغلب شایع‌ترین علامت و از علایم خرابی شاتون است. این کوبش با افزایش سرعت بیشتر می‌شود، اما ممکن است زمانی که روغن شروع به گردش کرده و شاتون شکسته را روغن‌کاری کند، از بین برود. به‌جای نادیده‌گرفتن این صدای بلند، ماشین خود را برای بازرسی، نزد مکانیک ببرید.

از دست دادن توان

هنگامی که شاتون خراب می‌شود، می‌تواند باعث از دست رفتن توان قابل توجهی گردد؛ زیرا شاتون آسیب‌دیده دیگر نمی‌تواند نیروی تولید‌شده در موتور را که توسط پیستون‌ها به‌شکل خطی منتقل می‌شوند، به‌شکل دورانی تبدیل کند. به‌عبارت دیگر، بخش زیادی از نیروی موتور به هدر رفته و به چرخ‌ها منتقل نمی‌شوند. این افت قدرت به‌ویژه در هنگام شتاب‌گیری یا هنگامی که اتومبیل تحت فشار است، (مثل سربالایی) بیشتر مشخص می‌شود.

اشتعال ناقص موتور

شاتون شکسته می‌تواند باعث ایجاد الگوهای شلیک نامنظم در سیلندر یا سیلندرهای آسیب‌دیده شود که خود می‌تواند منجر به اشتعال ناقص و خاموش‌شدن موتور گردد. در این شرایط، توانایی پیستون در جذب هوا و سوخت

و فشرده‌سازی آن‌ها تغییر می‌کند و سوخت به‌شکل ناقص می‌سوزد. اشتعال ناقص سوخت، می‌تواند منجر به دور آرام، تردید و عملکرد کلی ضعیف موتور شود. در صورت مشاهده این علامت از علایم خرابی شاتون، لازم است موتور را تعمیر کنید.

لرزش بیش از حد

از آنجایی که شاتون شکسته، باعث عدم تعادل در مجموعه چرخان موتور می‌شود، می‌تواند منجر به‌افزایش لرزش در سراسر خودرو گردد. این لرزش ممکن است از طریق فرمان، کف یا صندلی‌ها احساس شده و با افزایش سرعت موتور، بدتر شود. لرزش بیش از حد می‌تواند منجر به آسیب بیشتر به سایر اجزای موتور گردد. اگر اتومبیل بیش از حد می‌لرزد و لرزش آن با افزایش سرعت بیشتر می‌شود، احتمالا با یکی از علایم خرابی شاتون روبه‌رو هستید.

آلودگی روغن موتور

شاتون شکسته، می‌تواند بلوک موتور یا تشت روغن را سوراخ کرده و باعث نشت یا آلودگی روغن شود. اگر میله، بلوک را سوراخ کند، مایع خنک‌کننده نیز ممکن است به داخل روغن نشت کند که خود منجر به ظاهر شیری‌رنگ در مخزن روغن یا مایع خنک‌کننده می‌شود. اگرچه آلودگی روغن موتور به‌شکل انحصاری از علایم خرابی شاتون محسوب نمی‌شود، اما علامت قابل توجهی است.

آسیب قابل مشاهده

در موارد شدید، ممکن است بتوانید علایم خرابی شاتون را به‌صورت بصری بررسی و مشاهده کنید. این علائم می‌تواند شامل یک سوراخ در بلوک موتور، یک میله خم‌شده یا جدا‌شده، یا آسیب به پیستون یا سرسیلندر باشد. با این حال برای بردن اتومبیل به تعمیرگاه، نیابد به انواع بصری علایم خرابی شاتون تکیه کنید؛ بلکه وقتی با هر یک از علائم ذکرشده در این مقاله روبه‌رو می‌شوید، لازم است خودرو را برای تعمیر به تعمیرگاه ببرید.

گرم‌شدن بیش از حد موتور

اگر شاتون شکسته و خراب به سایر اجزای موتور مانند گذرگاه مایع خنک‌کننده آسیب برساند، می‌تواند منجر به خنک‌سازی ناکافی و گرم‌شدن بیش از حد موتور شود. علاوه‌بر این، خرابی شاتون می‌تواند اصطکاک را در داخل موتور بیشتر کرده و گرما تولید کند. این گرمای بیش از حد ممکن است چراغ‌های هشدار را روی داشبورد روشن کرده و در صورت شدید‌بودن، آسیب جبران‌ناپذیری به موتور وارد کند.

چراغ هشدار فشار روغن

یکی از علایم خرابی شاتون می‌تواند افت ناگهانی فشار روغن به دلیل نشت روغن یا از بین رفتن گردش روغن باشد. این افت فشار روغن، ممکن است چراغ هشدار فشار روغن روی داشبورد را فعال کند که خود نشان‌دهنده یک مشکل جدی است که نیاز به توجه فوری دارد.

علت خرابی و شکسته‌شدن شاتون چیست؟

اکنون که با علایم خرابی شاتون آشنا شدیم، خوب است درباره علت خرابی آن نیز بدانیم. شاتون به‌علل مختلفی می‌تواند شکسته شده و یا خراب شود. ما در اینجا علل رایج خرابی این قطعه کوچک، اما مهم را آورده‌ایم.

• شکست در اثر خستگی: این زمانی اتفاق می‌افتد که شاتون تحت بار زیاد و مکرر قرار گیرد. در این شرایط، تنش مداوم می‌تواند سبب فرسودگی و به اصطلاح «خستگی» شاتون شده و زمینه را برای خرابی و شکستن آن فراهم سازد.
• اضافه بار: سرعت بیش از حد موتور یا سطوح بالای گشتاور می‌تواند فشار بیش از حد بر شاتون وارد کند و منجر به تغییر شکل یا شکست آن شود.
• نصب نادرست: اگر شاتون به‌درستی نصب نشده باشد و یا دارای گشتاور باشد، می‌تواند منجر به ناهماهنگی یا بارگذاری ناهموار گردد. در این شرایط فشار زیادی به این قطعه وارد شده و زودتر از موعد، خراب می‌شود.
• عدم روانکاری: روانکاری ناکافی می‌تواند باعث افزایش اصطکاک و تولید گرما شود و که می‌تواند منجر به سایش و در نهایت خرابی شاتون شود.
• مواد سازنده نامرغوب: مواد بی‌کیفیت یا عیوب ساخت در شاتون می‌تواند منجر به نقاط ضعیفی در بدنه آن شود که بیشتر در معرض شکست تحت بار هستند.

پیش‌اشتعال (Detonation or pre-ignition): رویدادهای احتراق غیرعادی مانند پیش‌اشتعال، می‌تواند باعث ایجاد ضربه‌های فشار بالا در داخل موتور شده و فشار بیش از حدی به شاتون وارد کند. این فشار زیاد به‌طور بالقوه باعث شکستن و خرابی شاتون می‌شود.

آسیب جسم خارجی: اگر اجسام خارجی مانند آوار یا ذرات فلز وارد موتور شده و به شاتون برخورد کنند، می‌تواند باعث آسیب و خرابی آن شود.

در صورت خرابی شاتون باید چه کرد؟

اگر با هر کدام از این علائم خرابی شاتون روبه‌رو هستید، لازم است در اسرع وقت اتومبیل را نزد یک تعمیرکار حرفه‌ای ببرید. ادامه کار خودرو با شاتون شکسته، می‌تواند منجر به خرابی کامل موتور شود و نیاز به تعمیرات پرهزینه یا تعویض موتور داشته باشد.

به این نکته توجه داشته باشید که رانندگی با اتومبیلی که علائم خرابی شاتون را دارد، حتی تا تعمیرگاه، می‌تواند سبب آسیب‌های غیر قابل جبرانی به موتور شود. به‌همین دلیل لازم است با مشاهده علائم خرابی شاتون، اتومبیل خود را متوقف کرده و برای انتقال آن به تعمیرگاه با یک ماشین یدک‌کش، تماس بگیرید.

سخن آخر

علائم خرابی شاتون متعدد هستند، اگرچه برخی از این علائم با نشانه‌های مربوط به سایر مشکلات اتومبیل همپوشانی دارند، اما اگر با هر کدام از این علائم روبه‌رو شدید، لازم است به‌سرعت اتومبیل خود را متوقف کرده و برای انتقال آن به تعمیرگاه با یک ماشین یدک‌کش، تماس بگیرید. اگر علائم مشاهده‌شده ناشی از خرابی و شکستگی شاتون باشد، رانندگی با اتومبیل می‌تواند سبب آسیب غیر قابل جبران به موتور شود. در بدترین شرایط، لازم است موتور خودرو را به‌طور کامل تعویض کنید.

اگر شاتون خودروی شما خراب شده است، می‌توانید از خدمات فروش اینترنتی اعتماد یدک بهره ببرید. این فروشگاه خوش‌نام انواع لوازم یدکی خودروهای چینی و مخصوصا شاتون و سایر قطعات موتوری خودروهای چینی را ارائه می‌کند. اعتماد یدک در تهران، میدان بهارستان، خیابان صفی علی شاه، پلاک 40، طبقه همکف با کد پستی 1146937161 قرار دارد. شما می‌توانید به‌راحتی محصولات مورد نظر خود را به‌شکل آنلاین از این فروشگاه خریداری کنید. همچنین اگر نیاز به مشاوره دارید، با شماره تلفن 02191007023 تماس گرفته و یا به‌شکل حضوری برای مشاوره و خرید اجناس مورد نیاز خود اقدام کنید.

سوالات رایج درباره شاتون و علائم خرابی آن

در این قسمت از مقاله به چند سوال و جواب رایج درباره علایم خرابی شاتون و سایر موارد مربوط به این قطعه مهم، می‌پردازیم.

سوال: پیستون و شاتون چگونه به هم وصل می‌شوند؟

پاسخ: یک پین پیستون (piston pin) یا پین مچی (wrist pin) پیستون و میله را به هم متصل می‌کند. هدف این پین نیز انتقال نیروهای احتراق است.

سوال: تفاوت بین میله پیستون و میله اتصال چیست؟

میله پیستون و شاتون اغلب با هم اشتباه می‌شوند. میله پیستون قطعه‌ای است که به پیستون‌ها در رفت و برگشت کمک می کند. از طرف دیگر، میله اتصال یا همان شاتون، پیستون را به میل‌لنگ متصل کرده و کارکرد موتور را تسهیل می‌کند.

سوال: اصلی‌ترین علامت از علائم خرابی شاتون چیست؟

پاسخ: صدای بلند و کوبشی که همراه با افزایش دور موتور بیشتر می‌شود، شایع‌ترین علامتی است که هنگام آسیب به شاتون مشاهده می‌شود. با این حال ممکن است علائم دیگری مانند لرزش، داغ‌شدن موتور و … هم دیده شود.