چرا خودروسازان ما زیانده شدند؟

به گزارش خودرونویس، شنیدن این موضوع که خودروسازان در سال های اخیر زیانده شده اند و زیان انباشته سنگینی دارند شاید با وجود چند برابر شدن قیمت خودروها کمی غیر معقول به نظر برسد. برای پی بردن به صحت این ادعا بهتر است نگاهی به قیمت خودرو در سال 1390 و نرخ مولفه های تشکیل دهنده قیمت خودرو در آن سال داشته باشیم و این موارد را در سال 1400 هم مقایسه کنیم. برای این مورد قیمت پژو 206 تیپ 2 را در شهریور سال 1390 با قیمت پژو 206 در شهریور سال 1400 بررسی کرده ایم و نرخ مواد اولیه که نقش اصلی در تعیین قیمت یک خودرو دارند را هم مقایسه کرده ایم.

قیمت پژو 206 تیپ 2 در شهریور سال 1390 حدودا 13 میلیون و 700 هزار تومان بود. در آن زمان دلار 1100، ورق فولادی کیلویی 500 تا 700 تومان، آلومینیوم کیلویی 1900 تا 2100 تومان، مس کیلویی 5700 تا 6100 تومان بود. اما در شهریور سال 1400 قیمت اعلامی شورای رقابت برای پژو 206 تیپ 2 حدودا 120 میلیون تومان بود. این در حالیست که در شهریور سال 1400 نرخ دلار نسبت به زمان مشابه در سال 1390 حدودا 26 هزار تومان ( 25 برابر)، ورق فولادی کیلویی 20 هزار تومان (30 برابر)، آلومینیوم 65000 هزار کیلویی (33 برابر)، مس کیلویی 200 هزار تومان (33 برابر) و انواع اقلام مصرفی از صنعت پتروشیمی در تولید خودرو از جمله پلی آمیدها و … در شهریور سال 1400 نسبت به زمان مشابه در سال 1390 حدودا 25 برابر شده بود. این موارد ذکر شده بیش از 70 درصد در تعیین قیمت خودرو تاثیر دارند. در این میان دستمزدها در سال 1400 نسبت به سال 1390 حدودا 8 برابر شده است. جالب است بدانید که سهم دستمزدها در نرخ تمام شده خودرو زیر 10 درصد بوده و نمی توان نیروی مازاد فعال در خودروسازان از جمله ایران خودرو را دلیل گرانی قیمت خودرو دانست. چراکه نیروی مازاد صنعت خودروسازی در ایران زیر با فرض 20 درصد بیشتر بودن نسبت به استاندارد دنیا، تنها موجب گرانی 2 درصدی قیمت خودرو می شود. این دو درصد در مقایسه با رشد 20 الی 30 برابری نهاده های تولید طی 10 سال بسیار ناچیز است و به سادگی می توان از آن صرف نظر کرد.

این در حالی بود که قیمت تمام شده پژو 206 تیپ 2 در همان شهریور سال 1400 برای ایران خودرو حدودا 165 میلیون تومان بود و ایران خودرو هر پژو 206 تیپ 2 را با 45 میلیون تومان ضرر به بازار عرضه می کرد. در همین زمان قیمت بازار پژو 206 تیپ 2 حدود 240 میلیون تومان بود. البته که ایران خودرو قصد نداشت که قیمت خودرو را مانند نهاده های تولید نسبت به سال 1390 30 برابر کند و برای اینکه کمتر متضرر شود و افزایش قیمت خودرو نیز کنترل شود طی این مدت اقدام به داخلی سازی و پیاده سازی روش های مختلفی برای کاهش هزینه های تولید کرد که نتیجه آن افزایش 12 برابری قیمت خودرو با وجود رشد میانگین 30 برابری نهاده های تولید بود.

اما چه چیزی باعث شد ایران خودرو روی فروش هر خودرو ضرر کند و بازار سیاه برای عرضه خودرو ایجاد شود؟ عامل اصلی ضرر خودروساز و ایجاد بازار سیاه، قیمت گذاری دستوری بود. اگر در همان سال 1400 به ایران خودرو اجازه داده می شد پژو 206 تیپ 2 را با قیمت 165 میلیون تومان به بازار عرضه کند، دیگر نه خودروساز ضرر می کرد و نه اینکه بازار سیاه ایجاد می شد. شاید تصور کنید بازار سیاه برای خودرو در همه حال وجود دارد، اما چنین نیست. بازار سیاه زمانی ایجاد می شود که عرضه و تقاضا با یکدیگر همخوانی نداشته باشند. اگر قیمت گذاری دستوری و روش فروش به صورت قرعه کشی وجود نداشت، یقینا ایران خودرو هم خودرو را با قیمت تمام شده به بازار عرضه می کرد و زمانی که روی تولید هر خودرو زیانی نداشت، تیراژ تولید را هم افزایش می دهد و به این ترتیب تعادل بین عرضه و تقاضا ایجاد می شود.

در تمام طول تاریخ هیچ وقت خودروساز با قیمت دستوری محصول خود را به بازار عرضه نکرده است. تعیین قیمت دستوری برای خودرو که محصول نهایی بوده و عدم نظارت و کنترل روی نرخ نهاده های تولید موجب ضرر و زیان خودروساز می شود و طبیعیست که خودروساز تمایلی به افزایش تیراژ تولید نداشته باشد. چراکه به به ازای تولید هر خودرو متضرر می شود. دولت تصور می کند که ایران خودرو از افزایش قیمت محصول خود خوشحال می شود. دولت و وزارت صمت چنین تصور می کند که ایران خودرو از افزایش قیمت محصول خود سود می برد. این در حالیست که افزایش قیمتی که باعث کاهش قدرت خرید مشتری شود به ضرر خودروساز است. برای پی بردن به صحت این موضوع هم می توان به سابقه ایران خودرو در سالهایی که خبری از قیمت گذاری دستوری نبود نگاه کرد. در آن سالها صنعت خودروسازی پر رونق، تیراژ تولید بالا، شرایط فروش منعطف و لیزینگی را شاهد بودیم و بین عرضه و تقاضا تعادل نسبی برقرار بود که همین موضوع سبب شده بود بازار سیاهی برای خودرو وجود نداشته باشد.

صف بستن 5 میلیون نفر برای خرید 80 هزار دستگاه خودرو از ایران خودرو قطعا موضوع خوشایندی نیست و ایران خودرو این موضوع را در شان مشتریان خود نمی داند. یقینا با حذف قیمت گذاری دستوری خودرو می توانیم شاهد رونق بازار خودرو، افزایش تیراژ خودروساز، اتمام زیان انباشته و ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا باشیم.