رقابت بر سر تصاحب نارنجی‌پوشان/ چه کسی برای تصاحب مالکیت سایپا اهلیت دارد؟

به نظر می‌رسد با ابتکار عمل دولت چهاردهم روند خصوصی‌سازی از جمله واگذاری دو شرکت بزرگ خودروسازی کشور سرعت گرفته و دولت‌مردان مصمم هستند تا دندان لق مدیریت دولتی در بسیاری از بنگاه‌های بزرگ را از ریشه درآورده و ابتکار عمل را به دست بخش خصوصی بسپارند.

به گزارش خودرونویس، به گونه‌ای که پس از واگذاری پرهیاهوی ایران خودرو به بخش خصوصی اکنون گروه‌های اقتصادی متعددی از تولیدکننده ماکارونی و لوازم خانگی گرفته تا واردکننده خودرو و گروه‌های قطعه‌سازی همگی برای تصاحب مالکیت گروه سایپا دست‌ها را بالا برده‌اند و در یک رقابت سخت قرار گرفته‌اند.

در این میان اما نام شرکت کرمان موتور به عنوان یک مشتری پرو پا قرص که خود مالکیت 9 درصد از سهام گروه خودروسازی سایپا را نیز در اختیار دارد بیشتر شنیده می‌شود و حتی در بحبوحه برگزاری مجمع گروه صنعتی ایران خودرو و حواشی پرشمار آن، نامه درخواست خرید سهام سایپا توسط این شرکت منتشر شد تا تمام نگاه‌ها معطوف این شرکت خودروسازی کوچک، اما منسجم شود.

واگذاری سایپا به کرمان موتور شاید در ظاهر نیز مشابه تصمیمی است که در خصوص ایران خودرو اتخاذ شد و هدف آن کاهش تصدی‌گری دولت و افزایش بهره‌وری در صنعت خودرو است، اما در باطن تفاوت‌های فراوانی بین واگذاری آبی‌پوشان با نارنجی‌پوشان جاده مخصوص وجود دارد و آنچه قرار است در سایپا رخ دهد، یک خصوصی‌سازی به معنای واقعی کلمه و با پیچیدگی‌های حقوقی فراوان است. با این حال، این تصمیم مخالفان و موافقانی دارد که نظرات متفاوتی درباره آینده سایپا تحت مدیریت کرمان موتور مطرح کرده‌اند.

اگر به اخبار روزهای گذشته در خصوص فعالیت‌ها و اقدامات صورت گرفته در شرکت ایران خودرو توجه کرده باشید، کاملا متوجه می‌شوید که بخش خصوصی برای ایجاد تحول و خروج از بحران‌های متعدد، وقت تلف نمی‌کند و در این شرکت نیز چنین اتفاقی رخ داده است، به گونه‌ای که تنها پس از گذشت 10 روز از تصدی مدیران جدید، تولید روزانه خودرو از سه هزار و 500 دستگاه عبور کرده و نوید روزهای خوشی را برای این مجموعه به همراه دارد.

هرچند واگذاری سهام گروه سایپا به شرکت کرمان موتور به عنوان یک متقاضی بخش خصوصی منتقدانی هم دارد، اما به نظر می‌رسد بستر شکل‌گیری این انتقادات چندان سنجیده و مبتنی‌بر دانش و اطلاعات کافی نیست. چه بسا بسیاری از این انتقادات یا از روی ناآگاهی و یا بر اساس گروه بندی‌های سیاسی و سهم خواهی‌ها مطرح می‌شود که با روح کلی سیاست‌های اصل 44 قانون اساسی منافات دارد.

اهلیت را چطور معنا می‌کنیم؟

تنها یک نگاه کلی به فهرست متقاضیان خرید سهام گروه سایپا به وضوح بیانگر این حقیقت است که کدامیک توانمندی و شایستگی بیشتری برای برخورداری از اعتبار «اهلیت» را دارا هستند. پس از انتشار نامه شرکت کرمان موتور مبنی‌بر قصد خریداری سهام دولت توسط این شرکت، شنیده‌ها حاکی از آن است که شرکت‌های خصوصی دیگری همچون گروه صنعتی انتخاب، زرماکارون و گروه فرزانگان (پرشیا خودرو) و حتی گروهی از قطعه‌سازان در قالب تشکیل یک کنسرسیوم نیز برای خرید سهام دولتی سایپا، اعلام آمادگی کردند.

به این گروه می‌توان نام شرکت تولیدی کروز را نیز به عنوان یکی دیگر از مشتریان خرید سهام سایپا اضافه کرد که البته این مجموعه در حال حاضر به شدت بر روی توسعه ایران خودرو به عنوان شیر خفته جاده مخصوص متمرکز شده است.

با این همه کرمان موتور به عنوان نامی آشنا در صنعت خودرو و یکی از شرکت‌های موفق و باسابقه در این صنعت به شمار می‌رود و به نظر می‌رسد زنده یاد سجادی به عنوان یکی از بنیان‌گذاران این مجموعه از همان ابتدا سنگ بنای محکی را برای شکل‌گیری یک مجموعه خودروسازی در دل کویر کرمان پایه‌گذاری کرده و از سال‌های دور به‌عنوان یک قطب مهم در زمینه خودروهای خارجی شناخته می‌شود. چه بسا در تمام این دوران‌ها از پس تحریم‌های سخت و قهر و آشتی‌های رقبای خارجی سربلند بیرون آمده است.

به گونه‌ای که این مجموعه در طول سال‌های فعالیت خود با همکاری برندهای معتبر جهانی نظیر هیوندای، فولکس واگن، دوو، جک، جیلی و لیفان، توانسته سهم قابل‌توجهی از بازار را به خود اختصاص دهد و نقش موثری در ارتقای کیفیت خودروهای مونتاژی در ایران ایفا کرده و از همه مهمتر با شکل‌دهی زنجیره تأمین گام‌های بلندی در زمینه داخلی سازی بردارد.

با این حال، برخی منتقدان از جمله احسان قاضی‌زاده هاشمی، نماینده شهر فریمان در مجلس شورای اسلامی، نسبت به واگذاری سایپا به کرمان موتور ابراز نگرانی کرده و نکاتی را یادآور شده است که به نظر می‌رسد مخاطبان دیگری به جز شرکت کرمان موتور دارد.

وی در گفتگوی اخیر خود با صداوسیما اظهار داشت: اینکه یک شرکت سی کی دی کار بر مسند شرکت خودروساز قرار بگیرد، بدون سابقه در بحث تولید خودرو، اتفاق جالبی نخواهد افتاد. در این صورت احتمال این وجود دارد که سایپا به صورت کامل از خودروسازی خارج شده و همانند کرمان موتور به یک شرکت مونتاژکار تبدیل شود.

این در حالی است که دستکم در خصوص شرکت کرمان موتور این ادعا چندان موضوعیت ندارد، زیرا این مجموعه دارای بالاترین سهم داخلی‌سازی در بین خودروسازان بخش خصوصی است و در سال‌های اخیر نیز به واسطه سرمایه‌گذاری بر روی زنجیره تأمین صنعت قطعه‌سازی و توسعه زیرساخت‌های کلان صنعت خودروسازی از جمله خطوط رنگ و بدنه توانسته است به موفقیت‌های چشمگیری دست پیدا کند و در عین حال به سمت فعالیت‌های تحقیقات، طراحی و توسعه محصول داخلی گام بردارد.

چرا واگذاری سایپا مهم است؟

با این همه خصوصی‌سازی در صنعت خودرو، یکی از مطالبات جدی کارشناسان و فعالان این حوزه بوده است. تجربه نشان داده که تصدی‌گری دولت در خودروسازی، منجر به ناکارآمدی، افزایش هزینه‌های تولید و کاهش بهره‌وری شده است. در چنین شرایطی واگذاری سایپا به کرمان موتور، همانند تصمیم مشابه در مورد ایران خودرو، می‌تواند مسیر رقابتی‌تر شدن این صنعت را هموار کند و به رشد کیفیت و کاهش هزینه‌های تولید منجر شود.

اما برخلاف نگرانی‌های مطرح‌شده، می‌توان این واگذاری را فرصتی برای سایپا دانست. کرمان موتور در سال‌های اخیر نشان داده که توانایی مدیریت تولید و توسعه محصول را دارد و می‌تواند با استفاده از سرمایه‌گذاری‌های جدید، روند نوسازی و ارتقای فناوری در سایپا را تسریع کند.