احمد بروغنی 
نخستین خودرویی که به عنوان تاکسی در شهر یزد به کارگرفته شد، سدان آستین ساخت آمریکا بود که با بدنه سیاه و گلگیرهای سفید جا به جایی مسافرها را بر عهده داشت. پس از یک سال تعداد تاکسی‌های این شهر به هفت دستگاه افزایش یافت. هیلمن مینکس لقب قدیمی‌ترین تاکسی فعال شهر یزد را یدک می‌کشد و نکته جالب این که این خودرو همچنان در ناوگان تاکسیرانی شهر یزد مشغول به خدمت است و به عنوان محبوب‌ترین تاکسی این شهر، شناخته می‌شود و طرف‌داران بسیاری دارد.
به گزارش خودرونویس، خودروهایی که تا امروز در ناوگان تاکسیرانی یزد فعالیت داشته‌اند به ترتیب آستین ساخت آمریکا، پابدا و مسکویچ ساخت روسیه، فورد ساخت آلمان، فیات ایتالیا و هیلمن ساخت انگلیس بوده‌اند، اکنون نیز پیکان و دیگر خودروهای ساخت ایران به عنوان تاکسی در این شهر مورد استفاده قرار می‌گیرد. در سفری که به یزد داشتیم، سراغ “هیلمن مینکس“ رفتیم که لقب قدیمی‌ترین تاکسی فعال شهر یزد را یدک می‌کشد و نکته جالب این که این خودرو همچنان در ناوگان تاکسیرانی شهر یزد مشغول به خدمت است و به عنوان محبوب‌ترین تاکسی این شهر، شناخته می‌شود و طرف‌داران بسیاری دارد.
تاریخچه هیلمن مینکس
مینکس یک خودرو خانوادگی متوسط بود که به وسیله هیلمن بریتانیا از سال 1931 تا 1970 در نسخه‌های گوناگون ساخته شد. از میانه دهه 50 تا میانه دهه 60 ، مینکس در نسخه‌های گوناگونی فروخته شد که پایه و اساس همه این نسخه‌ها، مدل هانتر بود. در اکتبر سال 1931 نخستین نسخه هیلمن مینکس به نمایش گذاشته شد. این مدل ساده با یک بدنه فولادی و شاسی جداگانه و به همراه یک پیشرانه 1185 سی‌سی 30 اسب‌بخاری ارائه شد.
با این که مینکس خودرویی ضعیف بود، اما استقبال چشم‌گیری از آن شد. در سال 1934 مینکس افزون بر اندکی تغییرات در ظاهر، با یک جعبه دنده 4 سرعته تمام سنکرونیزه ارائه شد و این نخستین مدل مینکس بود که با یک جعبه دنده سینکرونیزه به تولید انبوه رسید. در سال 1936 مینکس با نام جدید Magnificent ارائه و با ظاهری متفاوت‌تر نسبت به پیش روانه بازار شد.
مینکس جدید با شاسی مستحکم‌تر و تغییر موقعیت پیشرانه که به سمت دماغه خودرو حرکت کرده بود، توانست فضای بیش‌تری برای سرنشینان ردیف جلو فراهم کند. با تغییر زاویه صندوق بار و محور عقب، فضایی مناسب‌تر از پیش برای سرنشینان فراهم شد. مدل نهایی مینکس جدید پیش از پایان جنگ جهانی نهایی شد و مینکس جدید در دو مدل پایه و دولوکس عرضه شد. مدل دولوکس با امکاناتی مانند دسترسی به فضای صندوق بار از کابین، صندلی‌های چرمی، ترمز‌های جدید و تغییر در قسمت‌های فنی مانند پیشرانه و سیستم انتقال قدرت مواجه شد. مینکس‌های فروخته شده در سال‌های 1945 تا 1947 به همان پیشرانه 1185 سی‌سی مجهز بودند.
در سال 1948 مدل مکس به عنوان نسخه سوم مینکس فروخته شد. در ابتدا مکس در سه نسخه سدان، کوپه، و کوپه کروکی ارائه شد. نسخه سوم مینکس با پیشرانه جدیدی به حجم 1265 سی‌سی همراه شد که میانگین مصرف سوختی معادل 8/8 لیتر در صد کیلومتر داشت. شتاب صفر تا صد کیلومتر آن 40 ثانیه و بیشینه سرعت آن 108کیلومتر بر ساعت بود. نسخه چهارم هیلمن مینکس در سال 1951 با تغییرهایی بیش‌تر نسبت به نسل پیش ارائه شد. در نسخه چهارم، ستون B اندکی عقب‌تر رفت تا دید سرنشینان را گسترده‌تر کند و برای این نسخه پیشرانه‌ای بزرگ‌تر با حجم 1390 سی‌سی در نظر گرفته شد و تا سال 1954 بر بیش‌تر مدل‌های هیلمن مینکس قرار گرفت. برای مدت کوتاهی در ابتدای دهه 50، نسخه پنجم همیلن مینکس توانست در بازار آمریکا به فروش برسد. هم زمان با ارائه این نسخه در بازار آمریکا نسخه دیگری از هیلمن مینکس برای بازار آمریکا آماده شد و آن، نسخه ژاپنی هیلمن مینکس بود که با نام ایسوزو هیلمن مینکس شناخته می‌شد. نسخه دو در آن به عنوان یک کوپه لوکس وارد بازار استرالیا شد. نسخه ششم با تغییرات بنیادی مواجه شد. بدنه نسخه ششم هیلمن مینکس توسط گروه طراحی «ریموند لویی» ساخته و پرداخته شد. این طراحان که در سال 1953 خودروی استودبیکر را طراحی کرده بودند، در سال 1957 مینکس جدید را طراحی کردند.
مینکس‌های تولیدی این سال به شیوه‌ای متمایز نام‌گذاری شدند و ترکیب حرف و عدد برای مینکس‌های این سال در نظر گرفته شد. مینکس‌های تولیدی این سال با سه جعبه دنده دستی، نیمه خودکار، خودکار ساخت شرکت «لاکهید» ارائه شدند. در سال 1958 سری سوم از نسخه پنجم به پیشرانه‌ای 1494 سی‌سی مجهز شد که این پیشرانه توانست رکورد سرعت قبلی خود را افزایش دهد و به بیشینه سرعت 123 کیلومتر بر ساعت دست یابد و زمان شتاب‌گیری آن به لطف پیشرانه جدید کاهش یافت و عدد 25 ثانیه را برای خود ثبت کرد. این نسخه از هیلمن مینکس به وسیله شرکت TODD Motors به نیوزلند راه یافت و خط مونتاژ آن به صورت CKD راه اندازی شد. در سال 1965 همین نسخه با پیشرانه‌ای قوی‌تر به حجم 1592 سی‌سی و به همراه جعبه دنده تمام سنکرونیزه وارد بازار استرلیا شد.
هیلمن در سال ۱۹۴۸ مدل مینکس خود را با تغییراتی عرضه کرد. نخستین تغییر طراحی جدید بدنه بود که آن را بسیار مدرن‌تر نشان می داد. سه نسخه سدان، کوپه و استیشن برای آن قابل سفارش بود. موتور آن ۴ سیلندر و ۱۱۸۵ سی‌سی با ۳۵ اسب بخار قدرت بود. شرکت سهامی ایران و غرب از سال ۱۳۲۶ نمایندگی هیلمن را دریافت کرد و با مهم‌ترین محصول آن یعنی مینکس کار خود را آغاز کرد. در ایران این مدل به عنوان تاکسی به فروش مناسبی دست یافت.
طراحی بیرونی هیلمن مینکس
نمای بیرونی هیلمن مینکس، تلفیقی از المان‌های اروپایی و آمریکایی است. طراحی خط‌های بدنه و برجستگی‌های روی بدنه، شما را به یاد خودروهای آمریکایی می‌اندازد، اما با نگاهی به طول و اندازه بدنه به راحتی متوجه اروپایی بودن آن می‌شوید. در نمای روبه‌رو چراغ‌های گرد و به همراه جلوپنجره‌ای مشبک که در دل خود چراغ‌های راهنما را جای داده است، حسی نوستالژیک را برای هر بیننده ایجاد می‌کند. گلگیرهای برجسته‌ای، که بر آن‌ها آینه‌های کناری قرار گرفته، تداعی کننده طراحی دهه 60 میلادی است. نکته جالب در این بخش، قرارگیری آفتاب‌گیری در بالای شیشه جلو است که به صورت استاندارد برای هیلمن مینکس‌های تاکسی در نظر گرفته شده است. از دیگر ویژگی‌هایی که می‌توان به آن اشاره کرد وجود هندل برای روشن کردن پیشرانه هیلمن مینکس است. در نمای کناری خلاف نمای روبه‌رو که از طرحی ساده برخوردار بود، طراحی این بخش با استفاده از خط‌های برجسته و شکل خاص شیشه‌های کناری و شیشه‌های کوچک لچکی اندکی متفاوت‌تر به نظر می‌رسد. در بخش عقب نیز لبه برجسته گلگیر‌ها و لولا‌های در صندوق بارکه روی سطح در صندوق بار قرار گرفته، جلب توجه می‌کند. چراغ‌های عمودی خطر با خط‌های بدنه هماهنگ است و انحنای شیشه عقب زیبایی این بخش را دو چندان کرده است.
طراحی داخلی هیلمن مینکس
با ورود به کابین هیلمن مینکس با فضایی کلاسیک مواجه می‌شوید. شیوه قرارگیری پنل نمایش‌گر‌های سرعت، دمای آب، پنل بخاری و محل قراری سوییچ در مرکز داشبورد است و آن را نسبت به دیگر خودروهای هم نسل خود متمایز می‌سازد. فرمان استخوانی، قطب‌نما، محل قرارگیری سکه و اسکناس از تجهیزات استاندارد این هیلمن مینکس به شمار می‌آید. فضای در نظر گفته شده برای چهار و حتی پنچ سرنشین کافی است و کمبود فضایی احساس نمی‌شود.
با قرارگیری پشت فرمان هیلمن مینکس، همه چیز رنگ و بوی یک خودروی کلاسیک با حس نوستالژیک را دارد. با روشن کردن پیشرانه هیلمن صدایی آشنا به گوش می‌رسد، پیشرانه هیلمن مینکس پیش روی ما با اندکی تغییر بر پیکان ایران ناسیونال قرار گرفت. با آغاز حرکت در مسیر‌های مختلف در شهر یزد، این خودرو نظر بیش‌تر ره‌گذران را به خود جلب می‌کرد، ره‌گذرانی که هم با این خودرو سفرکرده بودند و هم توریست‌هایی که برای تماشای شهر یزد آمده بودند به تماشای این هیلمن نیز مشغول شدند. این هیلمن خاطره‌ساز اقشار مختلفی در شهر یزد است، زیرا این خودرو سال‌ها است که در شهر یزد در حال تردد می‌کند. نکته جالب دیگر این هیلمن مینکس همراه بودن لوازم جانبی و ایمنی آن بود که پس گذشت سال‌ها همچنان مانند روز اول کار می‌کند.
شهر یزد به عنوان یکی از مرکزهای مهم تاریخی و باستانی ایران به شمار می‌آید. این شهر افزون بر داشتن جاذبه‌های تاریخی منحصر به‌فرد، دارای خودروهای کلاسیکی است که ارزش بسیار بالایی در میان کلاسیک‌سواران و دوست‌داران خودروهای قدیمی دارد. به امید روزی که دیگر خودروهای کلاسیک این شهر مانند این تاکسی ماندگار مورد بازسازی و مرمت اصولی قرار گیرند و به عنوان آثار تاریخی این شهر در معرض عموم قرار گیرند.
دیدگاه شما چیست؟