بلبرینگ چرخ ماشین چیست و چه کاربردی دارد؟

کلمه بلبرینگ از دو بخش ball به معنای گوی و bearing به معنای تحمل‌کردن تشکیل شده‌است.

بلبرینگ، یکی از اعضای خانواده یاتاقان‌ها محسوب شده که در صنایع و ماشین‌آلات مختلف کاربرد دارد.

برای یک لحظه به این فکر کنید که اگر بلبرینگ نبود چرخش اتومبیل ها و هارد دیسک ها و سی دی دریو ها و لوکوموتیو ها و چرخش هواپیما و.. چطور به حرکت در می آمدند ؟

بلبرینگ نامیست که برای راحتی بیان در میان عامه ی مردم مورد استفاده قرار میگیرد . بلبرینگ ها بصورت ظاهری به دون نوع هستند : بلبرینگ ها و رولبرینگ ها

ابتدا بیایید به یک باور غلط پایان دهیم ، بلبرینگ ، رولبرینگ نیست ، بلبرینگ ساچمه های کروی شکل دارند و رولبرینگ ها غلطک های استوانه ای هستند، بلبرینگ ها از پر مصرف ترین قطعات صنعتی هستند و به نوعی هر چیزی که میچرخد یک برینگ را در خود جای داده است.

بلبرینگ ها و رولبرینگ ها در انواع مختلفی طراحی و تولید می شوند . ابعاد تولید شده بلبرینگ ها می تواند از ناخن انشگتان کوچک تر و تا ابعاد بسیار بزرگ برای چرخش لوازم صنعتی و … مورد استفاده قرار خواهند گرفت .

کاربرد اصلی بلبرینگ:

نام بلبرینگ خود بیان‌کننده عملکرد و کاربرد آن است. شاید جالب باشد بدانید که بخش “bearing” در انتهای این کلمه از to bear گرفته شده که منعکس کننده توانایی تحمل بار در این قطعه است.

به همین دلیل است که کاربرد اصلی آن برای تنظیم حرکت و کاهش اصطکاک در قسمت متحرک یک وسیله است.

عملکرد اصلی انواع بلبرینگ  اتصال دو عضو متحرک یک دستگاه، و یا به عبارت دیگر طراحی این وسیله به گونه‌ای است که مقاومت و اصطکاک را در برابر حرکت به حداقل برسد.

بلبرینگ ساده ابتدایی‌ترین نوع است که از یک سطح صاف و بدون ساچمه یا غلتک تشکیل شده‌اند. به عنوان مثال، کشوهای کمد و کابینت معمولا دارای بلبرینگ‌های ساده هستند.

نوع پیشرفته‌تر آن اغلب گرد بوده، دارای شیار است و چند ساچمه داخل آن قرار دارد.

طرز کار بلبرینگ :

 

اکنون می دانیم بلبرینگ چیست، در بلبرینگ ‌ها بار از لایه خارجی به گوی ‌ها منتقل شده و از گوی‌ ها فشار به لایه داخلی منتقل می ‌گردد. کروی ‌بودن گوی‌ ها باعث شده نقطه تماس آنها با لایه‌ های درونی و بیرونی بسیار کوچک باشد و در نتیجه می ‌توانند بسیار نرم حرکت کنند. از سوی دیگر با توجه به کوچک بودن محل تماس آنها با هم ، اگر فشار بیش از حدی به ساچمه ‌ها وارد شود می ‌تواند موجب تغییرشکل یا خردشدن آن گردد. در این موارد می ‌توان از رولبرینگ ‌ها استفاده کرد.

تصور کنید چرخ های خودروی شما استوانه ای شکل ( مانند چرخ‌ های تانک ) بودند. در این موارد به دلیل تماس زیادی که سطح با این چرخ داشت اصطکاک بالا می ‌رفت و در نتیجه سرعت حرکت پایین می ‌آمد.

در رولبرینگ نیز همین اتفاق می ‌افتد. در نتیجه سرعت بلبرینگ بیشتر از رولبرینگ است. اگر بر بلبرینگ‌ ها فشار زیادی وارد شود ، ساچمه ‌های داخل آن خرد می ‌شود بنابرین از بلبرینگ ‌های ساچمه ای که ساچمه‌ های ریز دارند در فشارهای کم استفاده شده و برای فشارهای زیاد از بلبرینگ‌ هایی که دارای ساچمه‌ های گرد تخته ای هستند استفاده می ‌شود که به آنها بلبرینگ‌ های غلتکی می ‌گویند. به نوعی از آن ها که دارای غلتک نازکی هستند یاتاقان سوزنی می‌ گویند.

اجزای اصلی بلبرینگ

قفسه

ساچمه

رینگ خارجی

کاسه نمد فلزی

رینگ داخلی

جنس اجزای مختلف بلبرینگ

اکثراً اجزای تشکیل دهنده بلبرینگ ها را از فولاد های کروم دار می سازند که توانایی سختی پذیری تا عمق فولاد را داشته باشند . در بعضی موارد نیز از فولاد های سخت شونده سطحی استفاده می گردد تا این بلبرینگ ها بتوانند در برابر تنش ها و ضربات ناگهانی مقاوم بوده و دچار ترک یا شکستگی نشوند.

رولبرینگ

رولبرینگ‌ها نیز از خانواده‌ی بلبرینگ‌ها هستند با این تفاوت که قابلیت تحمل بار بیشتر و سرعت پایین‌تری را دارند.

انواع رولبرینگ

رولبرینگ‌های استوانه‌ای کف گرد، ضربدری و پرغلتک

رولبرینگ‌های سوزنی با پوسته‌ی کشیده و کف گرد

رولبرینگ‌های مخروطی تک ردیف و دو ردیف

رولبرینگ‌های بشکه‌ای کف گرد

انواع بلبرینگ

بلبرینگ شیار عمیق:

بلبرینگ های شیار عمیق رایج ترین بلبرینگ‌های جهان نیز است. این بلبرینگ‌ها کاربرد فراوانی در زندگی روزمره ما دارند و با سرعت بالای خود توانسته‌اند تا نقش مهمی در این امور ایفا کنند. این بلبرینگ‌ها بدون لرزش، بدون اصطکاک بالا و کم صدا هستند، قابلیت تحمل بارهای محوری و شعاعی را دارند و در هر دو جهت راست و چپ می‌چرخند، همچنین به آسانی نصب می‌گردند و هزینه های نگهداری و بسیار ناچیزی دارند.

بلبرینگ تماس زاویه‌ای:

این بلبرینگ ها دارای کاربردهای گسترده و متنوعی همچون چرخ خودرو و مصارف صنعتی هستند و از جمله بلبرینگ‌های رایج پس از شیار عمیق نیز است.

بلبرینگ خود تنظیم:

بلبرینگ‌های خود تنظیم دو ردیف ساچمه دارند، دو شکاف عمیق در رینگ بیرونی و داخلی خود دارند تا ساچمه ها بدون اینکه از دور خارج شوند به خوبی در آن به حرکت درآیند. مصارفی صنعتی و عمومی دارند و در گروه برینگ‌های رایج دسته بندی میگردند.

انواع دیگری از بلبرینگ‌ها وجود دارد که میتوان به بلبرینگ‌های شعاعی، خطی، کف گرد و چشمی اشاره نمود.

هدف استفاده از بلبرینگ

هدف اصلی از به کار بردن بلبرینگ یا  یاتاقان جلوگیری از تماس مستقیم فلز به فلز در بین دو عنصری است که در حرکت نسبی قرار دارند و این امر باعث می‌شود از اصطکاک، تولید گرما و در نهایت سایش قطعات جلوگیری شود و همچنین با جایگزینی حرکت لغزشی به وسیله‌ی غلتک، اصطکاک را کم و مصرف انرژی را کاهش دهد.

بلبرینگ بار عنصر چرخان را به محفظه منتقل می‌کند. این بار ممکن است شعاعی‌، محوری یا ترکیبی از هر دو باشد و همچنین آزادی حرکت قطعات متحرک را به جهات از پیش تعیین شده محدود می‌کند.

راه تشخیص بلبرینگ اصلی از تقلبی

یکی از مشکلاتی که همیشه خریداران بلبرینگ با آن مواجه هستند تشخیص بلبرینگ اصلی از بلبرینگ تقلبی است، که همین امر کار خرید را برای خریداران بلبرینگ و همینطور فروش بلبرینگ را برای فروشندگان بلبرینگ اصلی سخت میکند

با توجه به اینکه در ایران به علت تحریم ها نمایندگی فروش بلبرینگ وجود ندارد پس ناچار مشتری ها باید خود اصالت کالا را تایید کنند و با اطمینان خرید کنند.

از این رو برخی از مواردی که میتواند به تشخیص بلبرینگ اصلی از تقلبی به خریداران بلبرینگ کمک کند را در اینجا بیان می کنیم.

بسته بندی و شکل ظاهری: هر چقدر هم که تلاش شده باشد که بسته بندی و جعبه بلبرینگ تقلبی شبیه نمونه بلبرینگ اصل باشد اما در نهایت با هم تفاوت هایی دارد برای تشخیص این تفاوت به رنگ بسته بندی و شکل جعبه به خوبی دقت کنید.

نوع فونت و حک روی بلبرینگ: هر شرکت تولید کننده بلبرینگ برای نوشتن شماره فنی روی بلبرینگ از فوت مخصوص و خاص خود استفاده میکند و این اندازه و نوع فونت مهم است با توجه به این فونت میتوان تا میزان زیادی به اصلی بودن و تقلبی بودن بلبرینگ پی برد.

  کشور سازنده: شرکت هایی مثل شرکت SKF و FAG بلبرینگ های تولیدی خود را با توجه به شماره فنی ها در کشور های مختلفی تولید می کنند و برای مثال اگر بلبرینگ 608.2Z را در ایتالیا تولید کنند (که معمولا اینطور است) و شما بلبرینگ 608.2Z ایی خریداری کنید که ساخت آلمان باشد قطعا تقلبی است.

با توجه به کاتالوگ: به کاتالوگ مراجعه کنید و کد ها را چک کنید شما باید دقیقا همان کدی که توی کاتالوگ نوشته شده است را روی بلبرینگ و جعبه بلبرینگ ببینید.

قیمت بلبرینگ: بهتر است کمی منطقی باشیم و قیمت بلبرینگ هایی که نیاز داریم را به صورت یورویی و دلاری از سایت های خارجی چک کنیم و با قیمت روز دلار و یورو همینطور با اضافه کردن هزینه های حمل و نقل و انبار داری و سود فروشنده بسنجیم که بلبرینگ مد نظر ما تقریبا باید چه محدوده قیمتی داشته باشد.

نقش برند در فروش بلبرینگ صنعتی

به طور کلی برند های تولید کننده بلبرینگ های صنعتی در قیمت و همچنین میزان فروش این محصولات تاثیر بسزایی دارد. به همین دلیل اکثر فروشندگان بلبرینگ توصیه می کنند که پیش از خرید این تجهیزات حتما با برند های تولید کننده آن ها آشنا شوید. از جمله معتبرترین برند های تولید کننده بلبرینگ صنعتی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

SKF

UBC

NSK

INA

NTN

قیمت بلبرینگ

بلبرینگ ها قیمت های متنوعی دارند و با توجه به وارداتی بودن این کالا ، و نوسانات قیمت ارز ، بسیار بازار پر تنش و متغیری دارد.

نوع محصول	قیمت (تومان)
بلبرینگ چرخ جلو پراید	۱۶۰,۰۰۰
بلبرینگ چرخ جلو ام وی ام 110 مدل S11-1015	۲۲۰,۰۰۰
بلبرینگ تایم پژو 405	۱۲۵,۰۰۰
بلبرینگ چرخ جلو هیوندای آزرا – MOBIS	۶۶۰,۰۰۰
بلبرینگ پژو 405 ژامبون کیت آی آر اس	۱۴۸,۰۰۰
بلبرینگ ژامبون 206 کامل	۱۱۳,۰۰۰
بلبرینگ چرخ عقب ام وی ام 550	۷۹۵,۰۰۰

نکات مهم در انتخاب و خرید بلبرینگ

در انتخاب بلبرینگ مناسب باید به نکاتی توجه نمود. دقت در انتخاب بلبرینگ مناسب می‌تواند برای شما از زوایای زیادی سودمند باشد، بلبرینگها در کیفیت ها و سطوح متفاوتی تولید می‌شوند و در متریال ساخت آن باید از فولاد مقاوم و بدون کربن استفاده نمود اما بلبرینگ‌های بی کیفیت و نامقاوم به جای فولاد، درصدی هم از کربن ساخته می‌شوند که این مورد باعث خورد شدن و شکستگی بلبرینگ و آسیب به سایر قطعات شما نیز می‌گردد.

در حین خرید بلبرینگ باید به چند نکته دقت نمود:

برند بلبرینگ : برندهای مطرح بلبرینگ به دلیل استفاده از متریال مناسب همواره خیالتان را در خرید آسوده میکنند.

میزان لقی محوری بلبرینگ: بلبرینگ نباید اصطلاحا لق باشد و نسبت به رینگ داخلی و بیرونی تکان بخورد.

دقت ابعادی بلبرینگ: بلبرینگ باید دقیقا ابعادی طبق کاتالوگ های رسمی داشته باشد و حتی یک میلیمتر کمتر یا بیشتر از آنچه در کاتالوگ درج شده نباشد.

کیفیت روانکاری و گریس تزریق شده در بلبرینگ باید بالا باشد و میزان گریس به کار رفته در آن نه زیاد و نه کم باشد.

علائم و نشانه های خرابی بلبرینگ

اگر بلبرینگ چرخ خودرو دچار نقص شود، حرکت تایر‌ها با لرزش مواجه خواهد شد. در این حال، احتمال آسیب‌دیدگی سیستم تعلیق و فنربندی خودرو وجود دارد که ممکن است هزینه‌های بسیار در پي داشته باشد.

صدای غیر عادی چرخ ها

یکی از نشانه های خرابی این قطعه شنیده شدن صداهای عجیبی مانند صدای جیرجیرک از چرخ ها است. که در این صورت باید احتمال دهید بلبرینگ ها خراب شده اند.

لرزش فرمان خودرو

در صورتی که خرابی بلبرینگ ها خیلی شدید باشد فرمان شروع به لرزیدن می کند. این لرزش در سرعت های پایین نیز قابل تشخیص است اما با فشار دادن گاز و شتاب خودرو در سرعت های بالا شدیدتر می شود.

انحراف خودرو به یک سمت

یکی از علائم خرابی این قطعه هنگامی خود را نشان می دهد که در حین رانندگی در یک مسیر مستقیم و با برداشتن دستان خود از روی فرمان، خودروی شما به یک سمت کشیده می شود.

روشن شدن چراغ ABS

از دیگر علائم خرابی بلبرینگ روشن شدن چراغ ABS در صفحه کیلومتر است. در صورت خرابی در سیستم جلوبندی و ترمز ماشین، این حالت توسط سیستم ترمز تأیید می شود.

صدای تق تق در پیچ ها

گاهی اوقات در هنگام حرکت در پیچ های تند و یا هنگام گردش به راست یا چپ ممکن است از چرخ ها صدای تق تق شنیده شود، این حالت از نشانه های خرابی بلبرینگ است.

خرابی و فرسودگی نامتقارن لاستیک ها

از دیگر نشانه های خرابی بلبرینگ ها خرابی و فرسودگی چرخ مربوط به آن است به همین علت بلبرینگی که خراب شده است چرخ آن نسبت به بقیه چرخ ها زودتر فرسوده و خراب می شود.

داغ شدن چرخ ها

داغ شدن پشت چرخ ها یکی دیگر از نشانه های خرابی بلبرینگ است. در این حالت بلبرینگ به خوبی عمل نمی کند و فلزات روی هم ساییده می شوند و چرخ ها به علت اصطکاک زیاد داغ می شوند.

قفل شدن چرخ ها

قفل شدن چرخ ها و از حرکت ایستادن آنها نیز از علائم خرابی این قطعه است. در صورتی که هنگام رانندگی با سرعت بالا این حالت رخ دهد باعث ایجاد حادثه می شود. توصیه می شود پس از هر 500 هزار کیلومتر چرخ ها را بررسی کرده و از سالم بودن آنها اطمینان حاصل کنید.

رعایت برخی از نکات برای جلوگیری از خرابی بلبرینگ ها

توصیه می شود برای جلوگیری از خرابی این قطعه نکات زیر را رعایت کنید:

_ هنگام رسیدن به دست انداز ها از سرعت خود بکاهید. زیرا با عبور از دست انداز ها با سرعت زیاد ممکن است بلبرینگ ها خرد شوند.

_ هنگام تعویض بلبرینگ ها از بلبرینگ های با کیفیت استفاده کنید. انواع بی کیفیت آنها زود خراب شده و باعث ایجاد آسیب به خودرو می شود.

_ توصیه می شود بعد از هر 500 هزار کیلومتر چرخ ها را چک کنید. کافی است چرخ ها را جک زده و بچرخانید و در صورت مشاهده لقی و شنیدن صدا احتمال دهید که بلبرینگ ها خراب شده اند.

بلبرینگ‌ها معمولا عمر زیادی دارند و می‌توانند طی هزاران کیلومتر کارکرد خودرو دوام بیاورند. اما این قطعه حساس، به‌ویژه زمانی که به‌درستی روان‌کاری نشود و یا با ضربه‌های متعدد مواجه شود، رو به خرابی می‌گذارد و به‌تدریج از رده خارج خواهد شد. بنابراین، بهتر است همواره نسبت به نقص بلبرینگ حساس باشید و در صورت مشاهده هرگونه نشانه خرابی بلبرینگ نظیر لرزش چرخ و شنیده‌شدن صدای ناهنجار از سمت بلبرینگ‌ها، نسبت به رفع خرابی آن‌ها اقدام کنید تا در آینده، با حوادث ناگوار ناشی از خرابی بلبرینگ روبه‌رو نشوید.