همه وسایل نقلیه الکتریکی می توانند خشن باشند؛ اما به هیچ عنوان همه آنها با یکدیگر برابر نیستند! در حال حاضر تمام خودروهای الکتریکی موجب کاهش میزان مصرف سوخت و انتشار گازهای گلخانه ای می شوند؛ اما آنها این فرایند را با استفاده از روش های مختلف و با صرفه جویی کامل در میزان مصرف سوخت انجام می دهند. به طور کلی خودروهای مزبور را می توان به سه دسته تقسیم کرد و آنها را با نام های هیبریدی، پلاگین هیبریدی و الکتریکی از یکدیگر تفکیک کرد.
به گزارش خودرونویس، وسایل نقلیه مزبور در کلاس های مختلف به تولید رسیده و طیف وسیعی از اتومبیلهای اقتصادی ارزان، وانتها و حتی اتومبیلهای اسپرت را شامل می شوند. در ادامه ما تصمیم داریم که مزایا، معایب و تفاوت اتومبیلهای مزبور را بیان کرده و نحوۀ تأمین انرژی، قیمت، میزان مصرف انرژی و… آنها را بررسی کنیم.
هیبریدی ها: موتور، انرژی و باتری های کوچک
یک وسیله نقلیه هیبریدی یا دوگانه معمولی (HEV) از ترکیبِ یک پیشرانه بنزینی و موتورهای الکتریکی برای حرکت کردن استفاده میکند. این خودروها با استفاده از برق تنها مسافت اندکی را طی خواهند کرد؛ اما به طور کلی برای تأمین نیروی بیشتر، نیازمند موتورهای احتراق داخلی هستند. انرژی پیشرانه هیبریدی و بستههای باتری نسبتاً کوچک آن توسط پیشرانه بنزینی و یا تبدیل نیروی حرکتی حاصل از ترمز گرفتن و جنبش خودرو تأمین میشود. در واقع یک خودروی هیبریدی خودش را شارژ میکند؛ چون تمام برق مورد نیازش را تأمین خواهد کرد.
هوندا اینسایت اولین اتومبیل هیبریدی فروخته شده در بازار ایالات متحده آمریکا بود. البته اکثر مردم با شنیدن اصطلاح اتومبیلهای هیبریدی به یاد تویوتا پریوس افتاده و افتخارات اینسایت را به پای پریوس مینویسند. در حال حاضر چند نوع اتومبیل هیبریدی در بازار وجود دارد. یک هیبریدی کامل مانند تویوتا پریوس 2021 و یا فورد F-150 هیبریدی قادر به استفاده از انرژی برق برای پیمایش مسافت های کوتاه است. موتور و یا موتورهای الکتریکی در اتومبیلهای هیبریدی، قادر هستند که انرژی خود را در مواقع مورد نیاز به کار گرفته و قدرتِ جنبشی اتومبیل را تقویت کنند.
در این رابطه ممکن است که شما نامهای هیبریدی سری و یا هیبریدی موازی را شنیده باشید. نامهای مزبور فقط به نحوه ارسال نیرو به چرخها و اینکه آیا موتور یا موتورها توان کارکردِ مستقل دارند یا خیر اشاره داشته و یک تمایز مهم و قابل توجه برای خریداران اتومبیلهای هیبریدی نیستند. یک اتومبیل هیبریدی ملایم یا mild-hybrid از یک پیشرانۀ الکتریکی و باتریهای کوچکی استفاده کرده و به تنهایی قادر به حرکت دادن اتومبیل نیست. سیستم مزبور در اتومبیلهایی مانند مدل 2021 رم eTorque 1500 کمی به افزایش قدرت، بهبود عملکرد و کاهش مصرف سوخت کمک میکند. همه هیبریدیهای فروخته شده در ایالات متحده آمریکا از بنزین به عنوان سوخت اصلی استفاده کرده و امروزه به طور کلی در آمریکا خودروهای هیبریدیِ مجهز به پیشرانههای دیزلی وجود ندارند.
پلاگین هیبریدی ها: موتور، انرژی و باتری های بزرگتر
یک وسیله نقلیه پلاگین هیبریدی (PHEV) خودرویی بنزینی و الکتریکی است که توانایی شارژ باتریهای خود را با استفاده از یک منبع الکتریکی خارجی، مانند پریزهای برق خانگی، ایستگاههای شارژ خانگی و یا ایستگاه شارژ عمومی دارد.
از آنجا که باتری به کاربُردِ شده در اتومبیلهای پلاگین هیبریدی بسیار بزرگتر از خودروهای هیبریدی است؛ این اتومبیلها قادر خواهند بود که مسافت بیشتری را با استفاده از انرژی برق طی کنند. بسته به نوع وسیله نقلیه، آنها از2400 متر تا بیش از 48 کیلومتر را میتوانند با استفادۀ خالص از انرژی الکتریسته طی کرده و هنگامی که میزان شارژ باتری آنها کاهش یابد، به شکل خودکار از پیشرانۀ احتراقی استفاده شده و در عین حال از مازاد انرژی موتور احتراقی و یا انرژی حرکتی ترمز و… برای شارژ مجدد باتریها استفاده میشود.
سازندگان خودروهای مجهز به فناوری پلاگین هیبریدی اهداف مختلفی را دنبال میکنند. در سال 2021 خودروی تویوتا پریوس پرایم به منظور تأمین انرژی خود و کاهش مصرف سوخت از سیستم پلاگین هیبریدی استفاده کرده و خودرویی مانند پورشه مدل 2021 پورشه پانامرا E-Hybrid نیز با استفاده از سیستم پلاگین هیبریدی توانی معادل 134 اسببخار را در کنار پیشرانه توئین توربو V6 پورشه تأمین میکند. مدل 2021 مینی ون کرایسلر پاسیفیکا، مدل 2021 تویوتا راو4 پرایم، مدل 2021 لینکلن اویاتور گرند تورینگ و جیپ رانگلر 4xe از جمله اتومبیلهای پلاگین هیبریدی هستند.
الکتریکی ها: موتور الکتریکی و باتری های حجیم
خودروهای الکتریکی باتری دار (BEV) به طور کلی از پیشرانه احتراق داخلی استفاده نکرده و در عین حال یک یا چهار موتور الکتریکی وظیفه تأمین انرژی را به جای پیشرانه احتراقی بر عهده دارند. نیروی پیشرانههای الکتریکی به وسیله باتریهای بزرگی که در کف خودرو قرار دارند؛ تأمین خواهد شد.
خودروهای الکتریکی باتری دار میتوانند مانند هیبریدیها در هنگام توقف و یا ترمز گرفتن، مقداری از انرژی را به باتریهای خود برگردانند. وسایل نقلیه الکتریکی از بنزین استفاده نکرده و اگزوزی هم ندارند. همه وسایل نقلیه تسلا و همچنین مدل 2021 شورلت بولت الکتریکی، نیسان لیف الکتریکی، فورد موستانگ Mach-E و جگوار I-Pace الکتریکی هستند. دهها اتومبیل BEV از جمله وانتهای الکتریکی نیز طی چند سال آینده وارد بازار خواهند شد.
شارژ هیبریدی ها
در یک وسیله نقلیه الکتریکی هیبریدی (HEV) تمام فرایند شارژ باتریها در داخل خودرو انجام خواهد شد! انرژی مورد نیاز برای شارژ باتریها از طریق موتور احتراقی داخلی و یا ترمزگیری فراهم میشود. در حقیقت شما با پُر کردن باک بنزینِ یک خودروی هیبریدی، باتریهای آن را نیز شارژ میکنید. تمام فرایند شارژ به صورت خودکار و بدون نیاز به مداخله راننده اتفاق خواهد افتاد. البته بعضی از هیبریدیها به شما اجازه میدهند که کم و بیش بتوانید باتریهای آنها را خودتان شارژ کنید؛ اما به طور کلی فرایند شارژ هیبریدیها و مصرف انرژی برق در خودروهای یادشده کاملاً خودکار انجام میشود.
شارژ پلاگین هیبریدی ها
تفاوت عمده میان اتومبیلهای هیبریدی و وسایل نقلیه پلاگین هیبریدی را باید در توانایی برخورداری خودروهای پلاگین هیبریدی از یک منبع انرژی خارجی به منظور تأمین برق مورد نیاز باتریها دانست. البته در هر دو مورد (هیبریدیها و پلاگین هیبریدیها) باید به پمپ بنزین مراجعه کرده و منبع انرژی مورد نیاز برای موتور احتراق داخلی را فراهم کرد. روشهای مختلفی برای شارژ اتومبیلهای پلاگین هیبریدی وجود دارد. در اکثر مواقع خودروهای یادشده به کابل شارژ مجهز بوده و میتوان کابل مزبور را به پریزهای برق خانگی و 120 ولتی متصل نمود. همچنین امکان استفاده از ایستگاه شارژ خانگی سطح 2 با توان 240 ولت (یا EVSE خودروهای الکتریکی) و یا ایستگاههای شارژ سطح 2 عمومی وجود دارد. شارژ خانگی که به نام سطح 1 نیز شناخته میشود؛ می تواند نیاز اکثر پلاگین هیبریدیها را بر طرف کند. شارژ سطح 2 معمولاً چند ساعت به طول میانجامد. برای استفاده از ایستگاه شارژ عمومی، کابل شارژ را به اتومبیل خود متصل کرده و با استفاده از کارت بانکی و یا اپلیکیشنهای تلفن همراه، هزینه شارژ را پرداخت خواهید کرد.
شارژ الکتریکی ها
وسایل نقلیه الکتریکی باتری دار که معمولاً با نام اتومبیلهای الکتریکی شناخته میشوند، برای شارژ باتریهای خود باید از یک منبع خارجی استفاده کنند. این منبع میتواند یک پریز خانگی معمولی 120 ولتی، ایستگاه شارژ خانگی یا شارژ عمومی 240 ولتی و سطح 2 و یا در بیشتر موارد، شارژرهای سریع و سطح 3 عمومی باشد.
اکثر مالکان و یا کسانی که اتومبیل های الکتریکی را کرایه میکنند؛ در هنگام شب و در خانه و یا در هنگام روز و با استفاده از ایستگاههای شارژ محلی، باتری اتومبیل خود را شارژ کرده و در مواقعی که مسافتهای طولانی را در پیش دارند؛ از شارژرهای سریع سطح 3 و عمومی استفاده میکنند. بکارگیری مداوم شارژرهای سریع میتواند هزینههای اشخاص مزبور را افزایش داده و فشار زیادی را برروی باتریهای اتومبیل وارد کند.
در ایالات متحده آمریکا، سه استاندارد شارژ برای خودورهای الکتریکی در نظر گرفتهاند. بیشتر اتومبیلهای الکتریکی جدید از CCS یا استاندارد شارژ ترکیبی استفاده میکنند. تعداد ایستگاههای دارای کابلهای CCS در کشور مزبور به سرعت در حال رشد است. برخی از خودروهای الکتریکی نیز مانند نیسان لیف 2021 از استاندارد شارژ CHAdeMo استفاده میکنند. اکثر ایستگاههای شارژ عمومی و ابتدایی دارای کابلهای CHAdeMo هستند؛ هر چند که سیستم مزبور از نظر خودروسازان و مالکان ایستگاههای شارژ بزودی از بین خواهد رفت. سومین نوع سیستم شارژ، DC یا شارژ سریع نامیده شده و در آمریکا مورد استفاده قرار میگیرد. شبکه سوپرشارژ تسلا از سیستم مزبور استفاده میکند. تسلا از آداپتورهای دیگری نیز برای شارژ سریع خودروهای خود بهره میبرد؛ اما باید توجه کرد که فقط خودروهای تسلا میتوانند از شبکه سوپرشارژ اختصاصی این کمپانی برخوردار شوند.
مصرف سوخت و پیمایش هیبریدی ها
مزیت عمده خرید یا اجاره خودروهای هیبریدی نسبت به اتومبیلهای احتراقی را باید میزان مصرف سوخت آنها دانست. این اتومبیلها به دلیل مصرف کمتر سوختهای فسیلی، آلودگی کمتری نسبت به سایر خودروهای هم تراز و بنزینیها تولید میکنند.به عنوان مثال یک تویوتا کرولا مدل 2021 به عنوان سدانی کامپکت، کاملاً احتراقی و کارآمد شناخته میشود. میزان مصرف سوخت این اتومبیل در شهر 7.8 تا 7.5 لیتر و در جاده بین 6.1 تا 5.8 لیتر (در هر 100 کیلومتر) است. حالا اگر نسخه هیبریدی اتومبیل مزبور را انتخاب کنید، انتظار میرود که مصرف سوخت آن حدود 4.5 لیتر در شهر و 4.4 لیتر (در هر 100 کیلومتر) در جاده باشد.
حالا اگر تویوتا پریوس 2021 را که ظاهر آیرودینامیکیتری نسبت به کرولا دارد؛ انتخاب کنیم، در بهترین حالت مصرف سوخت آن در شهر 4 لیتر و در جاده حدود 4.4 لیتر (در هر 100 کیلومتر) خواهد بود. از آنجا که هیبریدیها هنگام ترمزگیری و حرکت برروی سطح زمین انرژی خود را باز آفرینی میکنند؛ معمولاً به همان اندازه که در جادهها با آزادی کامل حرکت خواهند کرد؛ در مواجه با ترافیک شهری نیز عملکرد بسیار خوب و عالی را به نمایش میگذارند. حداکثر توان پیمایشی اتومبیلهای هیبریدی حدود 482 کیلومتر است. با توجه به اینکه میتوان به راحتی پمپهای بنزین را پیدا کرد؛ باید گفت که دامنۀ واقعی پیمایش آنها تقریباً نامحدود خواهد بود.
مصرف سوخت و پیمایش پلاگین هیبریدی ها
تعیین میزان مصرف سوخت اتومبیلی که از سوخت فسیلی و برق استفاده میکند؛ کمی دشوار بوده و به همین خاطر سازمان حفاظت از محیط زیست ایالات متحده آمریکا (EPA) برای کمک به مصرف کنندگان و مقایسه میزان مصرف سوخت اتومبیلهای احتراقی، هیبریدی، پلاگین هیبریدی و الکتریکی خالص جداولی را براساس مصرف سوخت به ازای پیمایش هر 100 کیلومتر منتشر کرده است.
پلاگین هیبریدیها دو رتبه بندی متفاوت در زمینه مصرف سوخت دارند. یکی از آنها به زمانی اختصاص دارد که خودروهای یادشده کاملاً توسط یک ایستگاه شارژ خارجی شارژ شوند و مورد دیگر هم مربوط به تردد آنها به شکل هیبریدی معمول وشارژ باتریها بدون استفاده از شارژر خارجی است.
به عنوان مثال تویوتا راو4 بنزینی به شکل ترکیبی حدود 7.8 لیتر سوخت مصرف میکند. این میزان در نسخه هیبریدی اتومبیل مزبور حدود 5.8 لیتر است. حالا اگر نسخه پلاگین هیبریدی و 2021 پرایم تویوتا راو4 را در نظر بگیریم، در صورت استفاده از منبع شارژ خارجی، میزان مصرف سوخت آن در ازای 100 کیلومتر پیمایش ترکیبی حدود 2.5 لیتر است! اما اگر منبع خارجی شارژ را نادیده بگیریم؛ میزان مصرف سوخت آن در شرایط مشابه 6.1 لیتر خواهد بود.
این امکان وجود دارد که پلاگین هیبریدیها را فقط با استفاده از برق برانید؛ البته تا قبل از روشن شدن خودکار پیشرانه بنزینی! به عنوان مثال کرایسلر پاسیفیکا با استفاده از برق، قادر به پیمایش مسافتی معادل با 51 کیلومتری است. اما اگر خودروی یادشده از برق و بنزین استفاده کند؛ قادر به پیمایش مسافتی معادل با 836 کیلومتر خواهد بود!
صرفه جویی در مصرف سوخت و پیمایش الکتریکی ها
سازمان حفاظت از محیط زیست ایالات متحده آمریکا همانندخودروهای پلاگین هیبریدی، اقدام به سنجش و انتشار میزان مصرف سوخت خودروهای الکتریکی با تکیه بر توان صرفه جویی آنها به ازای پیمایش 100 کیلومتر کرده است. قبل از هر چیز باید به این نکته اشاره کنیم که سوزاندن 3.7 لیتر بنزین، باعث تولید 115 هزار BTU (واحد سنجش حرارت بریتانیا) شده و این میزان معادل با 33.7 کیلووات ساعت است. پس پیمایش 160 کیلومتر با یک خودروی الکتریکی اگر 33.7 کیلووات انرژی مصرف کند؛ سازمان حفاظت از محیط زیست آمریکا آن را معادل با MPGe یا مایل بر گالن الکتریکی (لیتر در هر 100 کیلومتر) در نظر خواهد گرفت. بنابراین یک خودروی الکتریکی معمولی مانند مدل 2021 و دیفرانسیل عقب فورد موستانگ Mach-E به طور میانگین با پیمایش 100 کیلومتر حدود 2.5 لیتر انرژی مصرف می کند. این میزان در تسلا مدل 3 چهار چرخ متحرک و دور بُرد حدود 1.7 لیتر خواهد بود!
البته برای اکثر مالکان و اجاره کنندگان اتومبیل، تنها میزان مصرف سوخت و انرژی از اهمیت برخوردار نبوده و آنها در مواجه با خودروهای الکتریکی به بُرد پیمایشی آنها نیز توجه دارند. دامنه پیمایش در خودروهای الکتریکی امروزی با یک بار شارژ به شکل قابل توجهی نسبت به یکدیگر متفاوت است. مثلاً مدل 2021 هاردتایپ مینی الکتریکی میتواند 160 کیلومتر را پیمایش کند و در مقابل مدل 2021 تسلا مدل S قادر به پیمایش 643 کیلومتر خواهد بود.
اگر میزان پیمایش اتومبیلهای مزبور شما را رازی نکرد؛ باید به شما بگوئیم که کمی صبر کرده و منتظر اتومبیلهای الکتریکی و وانتهای آینده باشید؛ چون آنها از دامنه پیمایشی بیشتری برخوردار هستند. البته باید توجه داشت که وسایل نقلیه الکتریکی، برخلاف اتومبیلهای احتراقی، بیشتر تحت تأثیر شرایط آب و هوایی قرار گرفته و میزان گرما و سردی هوا برروی قدرت پیمایشی آنها تأثیر گذار است.
قیمت هیبریدی ها
قیمت اتومبیلهای هیبریدی معمولاً چند هزار دلاری نسبت به نمونههای بنزینی بیشتر است. به عنوان مثال هوندا آکورد 2021 نسخه EL-L حدود 31 هزار دلار ارزش دارد. اما نسخۀ هیبریدی اتومبیل مزبور با تجهیزات مشابه، حدود 32 هزار دلار قیمت گذاری شده است. اینکه آیا پرداخت هزینه بیشتر بابت خرید اتومبیلهای هیبریدی ارزش دارد یا نه؛ به میزان رانندگی شما در شهر و جاده بستگی دارد. جایی که تفاوت فاحش بهرهوری سوخت و کاهش هزینهها را با استفاده از هیبریدیها میتوان حس کرد! اگر بیشتر در جادهها مشغول رانندگی هستید؛ قطعاً هیبریدیها اتومبیلهای ایدهآلی هستند.
قیمت پلاگین هیبریدی ها
قیمت اتومبیلهای پلاگین هیبریدی میتواند به طور قابل توجهی نسبت به خواهران هیبریدی و حتی احتراقی آنها بیشتر باشد. قیمت این خودروها بسته به برخورداری آنها از باتریهایی با حجم بیشتر تغییر میکند. مثلا قیمت کرایسلر پاسیفیکا مدل 2021 پلاگین هیبریدی، حدود 5 هزار دلار بیشتر از کرایسلر پاسیفیکا استاندارد است. قیمت بی ام و X3 پلاگین هیبریدی نیز حدود 4600 دلار نسبت به نسخه معمولی آن بیشتر است.
قیمت الکتریکی ها
قیمت خودروهای الکتریکی به طور چشمگیری بالاتر از اتومبیلهای هیبریدی، پلاگین هیبرید و احتراقی است. قیمت بالای اتومبیلهای مزبور به دلیل ارزش بالای مواد به کار رفته در باتریها و هزینه تولید آنها است. به عنوان نمونه قیمت مدل 2021 هیوندای کونا معمولی حدود 20 هزار دلار است؛ اما در مقابل برای خرید نسخه الکتریکی کونا باید 37 هزار دلار هزینه کرد. قیمت مدل 2021 خودروی معروف پولاستار 2 حدود 60 هزار دلار بوده و در مقابل برای خرید مدل 2021 ولوو S60 باید نزدیک به 38 هزار دلار هزینه کرد! البته نرخهای یاد شده را میتوان با توجه به برخورداری از معافیتهای مالی و مالیاتی کاهش داد.
نیسان لیفت کامپکت 2021 یکی از مقرون به صرفهترین اتومبیلهای الکتریکی بازار در نسخه پایه با قیمت 31620 دلار به فروش میرسد. قیمت مزبور بیش از 12 هزار دلار بیشتر از یک سدان جمع و جور کمپانی نیسان همانند مدل 2021 سنترا به ارزش 19410 دلار است! پیش بینی میشود که با تولید مدلهای بیشتر و اقتصادی اتومبیلهای الکتریکی و پیشرفت تکنولوژیها مرتبط به آن، قیمت خودروهای مزبور در آینده کاهش یابد.
آلایندگی هیبریدی ها
براساس گزارش وزارت انرژی ایالات متحده، هیبریدیها در مقایسه با خودروهای احتراقی معمولی 46 درصد دی اکسید کربن منتشر میکنند. بنابراین اتومبیلهای مزبور هم گازهای گلخانهای تولید خواهند کرد؛ ولی نه در حد و اندازه اتومبیلهای احتراقی! از آن گذشته، هیبریدیها هنگام فعالیت با باتری، به هیچ وجه گازهای گلخانهای تولید نمیکنند.
آلایندگی پلاگین هیبریدی ها
هنگامی که در خودروهای پلاگین هیبریدی صرفاً از انرژی برق استفاده شود؛ آنها هیچ آلایندگی نخواهند داشت. با این حال اگر پیشرانه احتراقی اتومبیلهای یادشده روشن شود، پلاگین هیبریدیها نیز مانند هیبریدیها، گازهای گلخانهای تولید میکنند. پلاگین هیبریدیها به طور غیر مستقیم در تولید گازهای گلخانهای سهیم هستند و میزان آن به نحوه تأمین انرژی در مناطق مختلف بستگی دارد. اگر شما در کشوری زندگی کنید که برق را از طریق ذغال سنگ تأمین میکند؛ پس انرژی مورد نیاز اتومبیل پلاگین هیبریدی شما از زغال سنگ تأمین میشود. لذا درباره خودروهای پلاگین هیبریدی بحثهای زیادی مطرح است. از آنجا که این اتومبیلها به گونهای با میزان انتشار گازهای گلخانهای ارتباط دارند؛ برخی از هواداران خودروهای الکتریکی، خواهان توقف مشوقهای مالیاتی برای خودروهای پلاگین هیبریدی هستند.
آلایندگی الکتریکی ها
اتومبیلهای الکتریکی به طور مستقیم هیچگونه تأثیری در انتشار گازهای گلخانهای ندارند. با این حال رد پای آنها در انتشار کربن دیده میشود؛ زیرا انرژی مورد استفاده برای شارژ باتری های اتومبیل های الکتریکی بالاخره باید از جایی تأمین شود! البته در برخی مناطق ممکن است که برق مورد نیاز کاملاً پاک بوده و از باد و نور خورشید به دست آمده باشد. اما در اکثر مناطق جهان برق از طریق منابعی مانند سوختهای فسیلی و یا زغال سنگ تأمین میشود که خود در تولید و انتشار گازهای گلخانهای دخیل هستند. البته هیچ منبع انرژی کامل و بدون ایرادی وجود ندارد؛ زیرا حتی توربینهای بادی نیز به محیط زیست آسیب زده و در برخی از مواقع منجر به تلف شدن شاهینها و عقابها شدهاند.
جایگزین ها
به جای خودروهای احتراقی شما تنها قادر به خرید اتومبیلهای هیبریدی، الکتریکی و پلاگین هیبریدی نیستید! در برخی از کشورهای جهان شما میتوانید اتومبیلهای هیدروژنی را خریداری کرده و از آنها استفاده کنید. در این اتومبیلها از یک فرایند شیمیایی برای تبدیل هیدروژن به برق و آب استفاده میشود. این خودروها نیز مانند اتومبیلهای الکتریکی، به طور مستقیم هیچ آلایندگی ندارند. تنها مشکل هیدروژنیها کمبود سوخت است. اتومبیلهای الکتریکی را میتوان با اتصال به پریز برق شارژ کرد یا هیبریدیها و پلاگین هیبریدیها را به هر پمپ بنزینی بُرد! اما جایگاههای سوخت رسانی هیدروژنی بسیار کم بوده و هزینه ساخت آنها نیز بسیار گران است. خط لوله سراسری هیدروژن، مانند خطوط سراسری انتقال نفت در هیچ کشوری وجود ندارد.
دیدگاه شما چیست؟