سن فرسودگی خودروها در ایران چقدر است؟

به گزارش خودرونویس، با این همه طی روزهای اخیر آیین‌نامه ماده ۸ قانون هوای پاک که درباره سن فرسودگی انواع وسایل نقلیه بود، بر اساس استعلام دیوان عدالت اداری از شورای نگهبان ابطال شد. علت این ابطال شکایت فردی بود که بر اساس این آیین‌نامه باید خودروی تویوتا لندکروز ۲۰ ساله خود را اسقاط می‌کرد و به دلیل ممانعت از این موضوع، علیه آیین‌نامه ماده ۸ قانون هوای پاک به دیوان عدالت اداری شکایت کرده بود.
دیوان عدالت اداری نیز پس از شکایت این فرد از شورای نگهبان در این‌باره استعلام گرفت و در پی آن فقهای این شورا اعلام کردند که تعیین سن فرسودگی برای خودروها خلاف شرع است و آیین‌نامه ماده ۸ قانون هوای پاک باید باید باطل شود. دو دلیل شورای نگهبان برای ابطال این آیین‌نامه قانونی این بود که نمی‌توان با در نظر گرفتن حقوق عامه حق مالکیت افراد را سلب کرد و از سوی دیگر راهکارهای بهتری برای تعیین سن فرسودگی خودروها وجود دارد.

ملاک های فرسودگی خودروها چیست؟

مسعود تجریشی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه در کشورهای مختلف ملاک‌های متفاوتی برای تعیین سن فرسودگی خودروها وجود دارد گفت: در بعضی کشورها معاینه ‌فنی ملاک فرسودگی است و در برخی دیگر سن خودرو. برای مثال در کشور آمریکا هر ایالت قانون متفاوتی در این زمینه دارد اما ما در زمان تصویب آیین‌نامه قانون هوای پاک بر اساس خرد جمعی به این نتیجه رسیدیم که «سن» را ملاک فرسودگی و اسقاط خودروها در کشور قرار دهیم.
وی ادامه داد: در زمان تصویب آیین‌نامه قانون هوای پاک در شورای نگهبان افرادی این پرسش را داشتند که چرا باید برای مثال خودروی بنزی که ۲۰ سال از عمر آن گذشته ولی درحال حاضر کیفیت خوبی دارد، اسقاط شود؟ به هر حال با وجود این پرسش‌ها تصمیم گرفته شد که برای ناوگان حمل و نقل عمومی و خصوصی سن مشخصی برای اسقاط در نظر گرفته شود. این تصمیم نه فقط به دلیل مسائل محیط زیستی و آلودگی هوا گرفته شد بلکه ایمنی خودروی‌های فرسوده نیز در آن نقش داشت. چراکه عدم ایمنی خودروهای فرسوده در بروز حوادث رانندگی موثر است.
تجریشی با بیان اینکه تعداد خودروهای فرسوده در کشور ما زیاد است و کشور به نسبت فرسوده‌ای ازنظر ناوگان حمل و نقل هستیم، تصریح کرد: تا پایان امسال حدود ۲۰۰ هزار تاکسی فرسوده در کشور خواهیم داشت. حدود ۷۰ درصد کامیون‌ها، وانت‌ها و اتوبوس‌ها نیز در کشور فرسوده هستند که تمام این‌ها تاثیر زیادی روی آلودگی هوا در شهرهای مختلف کشور دارند.
به گفته معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست در حال حاضر شورای نگهبان که می‌تواند در این زمینه اعمال نظر کند به چنین تصمیمی رسیده است و ما باید آیین‌نامه را مجدد و متناسب با این تصمیم‌گیری تغییر دهیم. برای مثال می‌توان تفاوتی بین سن فرسودگی و اسقاط قائل شد و خودروهایی که به سن فرسودگی می‌رسند را موظف کنیم که در سال چندبار به مراکز معاینه‌ فنی برای بررسی خودرو مراجعه کنند.
تجریشی در پایان گفت: اکنون در حال بررسی این موضوع از جهت‌های مختلفی از جمله مسائل حقوقی هستیم اما می‌توان اطمینان حاصل کرد که با تغییراتی در این آیین‌نامه به موضوعات متفاوت حقوقی، زیست محیطی، ایمنی و اسقاط توجه داشت.

قانون هوای پاک چه می گوید؟

این در حالی است که چندی پیش دبیر کمیته فنی صدور مجوزهای خودرویی سازمان حفاظت محیط زیست گفت که آیین‌نامه ماده ۸ قانون هوای پاک که درباره سن فرسودگی انواع وسایل نقلیه بود، بر اساس استعلام دیوان عدالت اداری از شورای نگهبان، ابطال شده است.
بهزاد اشجعی با اشاره به ابطال آیین‌نامه ماده ۸ قانون هوای پاک اظهار کرد: ماده ۸ قانون هوای پاک، دولت را موظف به تعیین سن فرسودگی انواع وسایل نقلیه کرده بود؛ از این‌رو ما بر اساس قانون، در آیین‌نامه ماده ۸ قانون هوای پاک سن فرسودگی وسایل نقلیه را تعیین کرده بودیم.
وی با بیان اینکه حدود یک سال است که فردی به دیوان عدالت اداری درباره این آیین‌نامه شکایت کرده است، تصریح کرد: این فرد یک خودروی تویوتای لندکروز ۲۰ ساله دارد که بر اساس قانون باید اسقاط شود، اما با شکایت به دیوان عدالت اداری توانسته آیین‌نامه ماده ۸ قانون هوای پاک را ابطال کند.
اشجعی ادامه داد: دیوان عدالت اداری در این زمینه از شورای نگهبان استعلام گرفته و بر اساس نظر فقهای این شورا، تعیین سن فرسودگی برای خودروها خلاف شرع است و رای به ابطال آن داده‌اند. شورای نگهبان همچنین تاکید کرده است که راهکارهای بهتری در این زمینه وجود دارد.
دبیر کمیته فنی صدور مجوزهای خودرویی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه نظر فقهای شورای نگهبان از نظر حقوقی درست است و با در نظر گرفتن حقوق عامه نمی‌توانیم حق مالکیت را سلب کنیم، در عین حال گفت: اما یک طرف دیگر ماجرا این است که آلوده شدن هوا به وسیله خودروی ۲۰ ساله نیز حقوق عامه است و زمانی‌که موضوع حقوق عامه مطرح می‌شود باید مسئله را به‌صورت کلان بررسی کنیم. برای مثال در حال حاضر آلودگی هوا سالانه سبب مرگ ۳۰ هزار نفر در کشور می‌شود و ۲.۶ میلیارد دلار خسارت‌های اقتصادی وارد می‌کند که این‌ها نیز جزو حقوق مردم است و در کل اسقاط خودرو های فرسوده می‌تواند در جهت حفظ حقوق عامه باشد.
اشجعی ادامه داد: شورای نگهبان همچنین گفته است که راهکارهای بهتری برای حل موضوع اسقاط وجود دارد. این موضوع نیز صحیح است و راهکار بهتر حل این مسئله معاینه‌ فنی است اما به شرط آنکه زیرساخت معاینه فنی در ایران زیر ساختی قابل اعتماد باشد.
دبیر کمیته فنی صدور مجوزهای خودرویی سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: در حال حاضر تعداد زیادی از وسایل نقلیه نسبت به اخذ معاینه‌ فنی اقدام نمی‌کنند. برای مثال در مورد موتورسیکلت‌ها، ما در کشور ۱۱.۵ میلیون موتور سیکلت داریم درحالی که سال گذشته فقط ۱۰۰ عدد معاینه‌فنی برای موتورسیکلت‌ها صادر شد.
وی با تاکید بر اینکه معاینه‌ فنی در کشور ما ضعیف است و اهرم نظارتی روی این موضوع نداریم، گفت: تعداد کمی از کلانشهرها معاینه‌ فنی را برای خودروهای سواری اجباری کرده‌اند؛ بنابراین تا زمانی‌که زیرساخت‌های معاینه‌ فنی دقیق و نظارت بر آن تشدید نشده است نمی‌توانیم برای تعیین شاخص اسقاط روی معاینه‌ فنی حساب کنیم اگر صرفا معاینه‌ فنی برای تردد و فرسودگی مدنظر باشد هیچ کدام از خودروها فرسوده نخواهند بود.
دبیر کمیته فنی صدور مجوزهای خودرویی سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه اظهار کرد: سازمان حفاظت محیط زیست اکنون در حال تدوین لایحه اصلاح قانون هوای پاک است. پیش از این یکی از موضوعات پیشنهادی اصلاح ماده ۸ قانون هوای پاک بود که بتوان تفاوتی بین سن فرسودگی و اسقاط قائل شویم. پیشنهادات در این زمینه بررسی می‌شود اما تا زمانی‌که معاینه‌ فنی خودروها اجباری و زیرساخت‌های لازم فراهم نشود نمی‌توان اساس اسقاط و فرسودگی را معاینه‌ فنی گذاشت.
اشجعی در پایان با اشاره به اینکه سن اسقاط خودرو در اروپا حدود ۱۴ تا ۱۵ سال است گفت: با وجود این ما سن فرسودگی را ۲۰ سال تعیین کرده‌ایم و در حال حاضر تا تقویت زیرساخت‌های معاینه‌ فنی مجبوریم به شاخص سن به عنوان شاخصی مطمئن اکتفا کنیم.