بررسی راهکار احتمالی برای بهبود فرآیند فروش خودرو در ایران

شرایط خاص بازار خودرو در ایران که از یک سو درگیر بالا بودن تقاضا است و از سوی دیگر با محدودیت‌های جدی تولید و عرضه مواجه است، منجر به پیچیدگی‌های متعددی در سیاست‌های فروش خودرو شده است.

به گزارش خودرونویس، تا چندی پیش، با آغاز فروش خودرو از طریق سامانه یکپارچه، تلاش‌هایی برای مدیریت و کنترل بازار صورت گرفت. با این حال، عدم کارآیی این روش و بازگشت به قرعه‌کشی در شرکت‌های تولیدکننده نشان داد که این روش‌ها قادر به برآورده کردن نیازهای مشتریان و تولیدکنندگان نیست. از این رو، بحث احیای عرضه خودرو در بورس کالا به عنوان یک راهکار موثر در مدیریت تقاضا و فروش خودرو مطرح شده است. این می تواند یکی از راهکارهای موردنیاز برای بهبود فرآیند فروش خودرو در ایران باشد.

در برنامه میز اقتصاد که اخیرا از شبکه خبر پخش شد، آقای مهرداد خسروی، مدیرکل دفتر صنایع خودرویی وزارت صمت نیز بر اهمیت رسیدن خودروهای ثبت‌نامی به مصرف‌کنندگان واقعی تاکید کرد. سازوکارهایی مانند استفاده از حساب وکالتی به منظور کاهش نفوذ دلالان در فرآیند خرید خودرو و جلوگیری از خریدهای واسطه‌ای طراحی شده است. این سیستم به گونه‌ای است که اولویت تحویل خودرو بر اساس نوبت‌دهی و سازوکارهای مشخصی تعیین می‌شود و تقدم در ثبت‌نام به‌ تنهایی نقشی در اولویت‌بندی ندارد. هدف اصلی از این طرح‌ها این است که خودرو به افرادی برسد که واقعا نیازمند آن هستند و از سوءاستفاده دلالان جلوگیری شود.

مشکلات سامانه یکپارچه و قرعه‌کشی

سامانه یکپارچه فروش خودرو با هدف ایجاد عدالت و کاهش تقاضای غیرواقعی ارائه شده بود، اما در عمل با مشکلاتی نظیر ناتوانی در مدیریت تقاضا، عدم شفافیت و نارضایتی مشتریان همراه شد. بسیاری از خریداران با تاخیرهای طولانی در دریافت خودرو مواجه شدند و تعداد بالای متقاضیان نسبت به ظرفیت‌های عرضه منجر به پیچیدگی‌های فراوانی شد. همچنین، با بازگشت به قرعه‌کشی، نارضایتی‌ها همچنان ادامه دارد. این سیاست‌ها به جای حل مشکلات بازار، به آن‌ها افزودند و در واقع چاره بلندمدت و قابل اعتمادی برای بهبود فرآیند فروش خودرو در ایران محسوب نمی شد.

ضرورت احیای عرضه خودرو در بورس کالا

یکی از راهکارهای پیشنهادی برای بهبود شرایط بازار خودرو، احیای عرضه در بورس کالا است. بورس کالا به دلیل شفافیت در قیمت‌گذاری و قابلیت کنترل دقیق‌تر عرضه و تقاضا، می‌ تواند راه‌حل مناسبی برای مدیریت بهتر فروش خودرو باشد. عرضه خودرو در بورس کالا نه تنها می ‌تواند به رفع تعهدات معوق کمک کند، بلکه نقش مهمی در کاهش تعهدات مشتریان و بهبود فرآیند خرید و فروش ایفا خواهد کرد. به این ترتیب، بازار خودرو با ثبات بیشتری مواجه می شود.

نتایج مثبت عرضه خودرو در بورس کالا

رفع تعهدات معوق: یکی از مهم‌ترین مشکلات در فروش خودرو، تعهدات معوقی است که شرکت‌های خودروسازی به مشتریان دارند. عرضه خودرو در بورس کالا باعث می ‌شود که فروش بر اساس ظرفیت واقعی تولید انجام شود و از تجمع تعهدات جلوگیری شود. در نتیجه، تعهدات معوق به مرور کاهش خواهد یافت.

کاهش تعهدات مشتریان: فروش خودرو از طریق بورس کالا می‌ تواند منجر به کاهش انتظارات و تعهدات غیر واقعی مشتریان شود. به جای سیستم قرعه‌کشی که هیچ تضمینی برای دریافت خودرو ندارد، مشتریان می ‌توانند با خرید مستقیم در بورس، به خودروهای مورد نظر خود دسترسی داشته باشند.

افزایش تولید و جلوگیری از پیش‌فروش‌های غیر اصولی: بورس کالا امکان فروش مبتنی بر تولید واقعی را فراهم و از فشارهای غیر اصولی برای پیش‌فروش محصولات جلوگیری می ‌کند. این فرآیند نه تنها به افزایش تولید خودرو کمک خواهد کرد، بلکه شرکت‌های خودروسازی را قادر می ‌سازد تا برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای تولید و بهبود فرآیندهای آن داشته باشند.

ادامه روند واردات خودرو: یکی دیگر از عوامل مهم در بهبود شرایط بازار، واردات خودرو است. واردات می‌ تواند تعادل بیشتری بین عرضه و تقاضا ایجاد کند و بورس کالا به عنوان بستری شفاف و قانونمند، امکان توزیع خودروهای وارداتی را نیز به شکل بهتری فراهم می‌ کند. آقای خسروی در بخشی از مصاحبه نیز بر این موضوع تاکید کرد و گفت که واردات خودرو در مقایسه با سال گذشته افزایش یافته و ۹ هزار دستگاه خودرو در چهار ماه اخیر وارد شده است. سیاست‌های وزارت نیز بر تسهیل واردات و تعادل سبد محصولی تمرکز دارد.

آقای خسروی در بخش دیگری از صحبت‌های خود، به تغییرات در عرضه خودرو اشاره کرد: از سال ۱۴۰۱، با ابلاغ دستورالعمل‌های شورای رقابت، تصمیم گرفته شده که عرضه خودرو از سامانه یکپارچه به سامانه خودروسازان منتقل شود. این تغییر در ۱۳ دی ۱۴۰۲ اجرا شده است. از طرفی، به دلیل نقدینگی زیاد در کشور، خرید خودرو به یکی از روش‌های سرمایه‌گذاری تبدیل شده و این مسئله به افزایش تقاضا و صف خرید خودرو کمک کرده است. برنامه تولید ۱.۷ میلیون دستگاه خودرو برای امسال، که ۸۵ درصد آن در پنج ماه اول سال تحقق یافته، به این چالش‌ها پرداخته است.

بازگشت به قرعه‌کشی و سامانه‌های ناکارآمد، نمی ‌تواند پاسخگوی نیازهای بازار خودرو در ایران باشد. با توجه به تجربیات گذشته و مشکلات فراوان در اجرای سیاست‌های فروش، احیای روش عرضه خودرو در بورس کالا به عنوان یک راهکار اصولی و شفاف می‌ تواند تاثیرات مثبتی بر بازار خودرو داشته باشد. این روش نه تنها به رفع تعهدات معوق و کاهش تعهدات مشتریان کمک خواهد کرد، بلکه به افزایش تولید، جلوگیری از پیش‌فروش‌های غیر اصولی، تسهیل واردات خودرو و به طور کلی، بهبود فرآیند فروش خودرو در ایران کمک شایانی می ‌کند. البته گفتنی است که طبق صحبت‌های آقای خسروی، اگر همین شیوه عرضه هم با تعداد محدود و در بازه‌های زمانی کوتاه و کم رخ دهد، همچنان احتمال افزایش قیمت خودرو وجود خواهد داشت و به همین دلیل، نباید تاثیر کارگزاری‌های بورس را فراموش کرد و شاید تغییر در سیاست‌های بورس بتواند راه‌حلی مفید و موثر در آینده باشد.