دولت در واردات خودروهای کارکرده عجولانه رفتار می‌کند

ابلاغ آیین‌نامه واردات خودروهای کارکرده در دولت چهاردهم کلید خورد. وارداتی که بابک صدرایی، کارشناس بازار خودرو آن را عجولانه می‌داند.

به گزارش خودرونویس، آیین‌نامه واردات خودروهای دست دوم دو روز پیش توسط دولت چهاردهم ابلاغ شد. در وضعیتی که واردات خودروهای صفر کیلومتر پس از دو سال در بلاتکلیفی به سر می‌برد و خدمات پس از فروش بسیاری از خودروهای فروخته شده در هاله‌ای از ابهام است، بابک صدرایی کارشناس بازار خودرو در گفت‌وگو با خودرونویس به ابهامات طرح واردات خودروهای کارکرده می‌پردازد که در ادامه مشروح این خبر را می‌خوانید.

شما موافق واردات خودروهای کارکرده هستید یا مخالف آن؟

نزدیک به دو سال است که موضوع واردات خودروهای کارکرده به صورت مکرر مطرح می‌شود که به نظر من نتیجه عملی نگرفت. یعنی هر زمانی دولت احساس می‌کند که بازار خودرو به حالت انفجار قیمتی نزدیک شده و احتمالاً افزایش قیمت صورت بگیرد، بحث واردات خودروهای دست دوم را مطرح می‌کند.

با توجه به افزایش قیمت‌های کارخانه و موضوعات مختلف سیاسی، اقتصادی که احتمالاً در ماه‌های آینده رخ دهد، دولت دوباره این بحث واردات خودرو کار کرده را از زیر خاک در آورده و مطرح می‌کند. باید درنظر داشت که واردات این خودروها همانند یک تیغ دو لبه است. اگر مکانیزم‌های درستی به لحاظ کنترل خودرو از منابع ورودی صورت بگیرد و یک خودرویی وارد کشور شود که هم نمایندگی مجاز و هم لینک ارتباطی آن در کشور وجود داشته باشد که بتوان شناسنامه خودرو را اخد کرد، می‌تواند به بهبود وضعیت بازار خودرو کمک کند و موثر باشد.

از سوی دیگر اگر واردات بی‌هدف باشد، تأمین قطعه برای خودروهای کارکرده وارد شده صورت نگیرد و همانند اتفاقی که در واردات خودروهای صفر کیلومتر رخ داد، شرکت‌های قارچ‌گونه بدون داشتن تعهد، تخصص و تجربه اقدام به واردات خودروهای دست دوم کنند، احتمالاً باید منتظر واردات انواع و اقسام خودروهای مورددار به کشور بود که عملاً دردسرهای بعدی آن برای خریدار و جامعه زیاد خواهد بود؛ لذا مسئله موافقت یا مخالفت با واردات این خودروها نیست و اگر مکانیزم درستی اتخاذ شود که دست سوء استفاده کننده‌ها و مافیا را از آن کوتاه کند، می‌تواند یک گزینه تأثیرگذار باشد.

برخی می‌گویند واردات خودرو دست دوم در شأن مردم ایران نیست. نظر شما چیست؟

هرچند این موضوع صحت دارد و در شأن مردم ایران نیست که خودرو کارکرده کشورهای اطراف را سوار شوند، اما زمانی این صحبت جنبه عملی پیدا می‌کند که داخل کشور، خودرویی تولید شود که از لحاظ کیفی و قیمتی، رقابت‌پذیر با محصولات جهانی باشد. در کشوری که خودروهای داخلی آن با پلتفرم‌های چند دهه قبل و با پایین‌ترین سطح کیفی تولید می‌شوند، واردات خودرویی با پنج سال کارکرد به نظر چندان از بین بردن شأن ملی محسوب نمی‌شود.

البته باز هم باید تأکید کرد که ابزارهای کنترل این نوع از واردات بسیار مهم بوده که متأسفانه در ایران، همواره طرح‌های این‌چنینی با سوء استفاده دلالان روبه‌رو می‌شود.

باتوجه به بحث‌هایی همچون کاهش کارکرد خودرو که برای محصولات وارداتی کارکرده موجود در بازار ایران مطرح است، چه تضمینی برای استاندارد بودن خودرو دست دوم وجود دارد؟

فرض کنید فردی بخواهد یک خودروی مرسدس بنز کارکرده را از کشور قطر خریداری کرده و وارد امارات کند. این خودروها در کشورهای عربی سازوکاری دارند که اگر تمامی سرویس‌های آنها در نمایندگی‌های مجاز همان خودروساز انجام بگیرد، همه مشخصات خودرو اعم از کارکرد و قطعات تعویض شده آن در سیستم ثبت می‌شود و با نوشتن شناسه خودرو در سیستم، می‌توان به تمامی این اطلاعات دست یافت.

با این روش خیال خریدار تا حد بسیاری می‌تواند آسوده شود، اما در ایران که چنین سازوکاری وجود ندارد خودروسازان جهانی نیز هیچ نمایندگی رسمی در ایران ندارند.

بنابراین به احتمال قوی، اغلب این خودروها به وسیله همین کارگاه‌های زیرزمینی وارد کشور خواهد شد. در گذشته نیز سابقه داشت، خودروهایی به ظاهر 6 ایربگه، با چهار ایربگ فیک و صرفاً با تعویض قاب ستون‌ها در کارگاه زیرزمینی و توسط افراد سودجو به دست مصرف‌کنندگان می‌رسید. لذا وقوع این موارد در صورت واردات خودروهای کارکرده به احتمال قوی دور از انتظار نیست.

در واردات خودروهای نو هم مشاهده می‌شود که هر برند و هر شرکتی اجازه واردات دارد. باید در نظر داشت که کنترل همه این محصولات در آینده سخت خواهد بود. بنابراین اگر تحریمی وجود نداشت و چندین خودروساز جهانی در داخل کشور نمایندگی رسمی داشتند، واردات خودروهای کارکرده نیز مشکل‌ساز نمی‌شد، اما در وضعیت فعلی، تشخیص خودروی سالم از خودروی چپی، تصادفی و مسئله‌دار دشوار خواهد بود.

به نظر می‌رسد که دولت‌مردان عجولانه و شتاب‌زده عمل می‌کنند و در صورتی که همین تمرکز روی خودروهای صفر کیلومتر گذاشته می‌شد، احتمالاً کار عقلانی‌تری بود. در حال حاضر بیش از دو سال از آزادسازی واردات خودروهای صفرکیلومتر می‌گذرد، اما باز هم آن‌طور که باید، این خودروها در خیابان مشاهده نمی‌شوند. واردات خودرو گره کوری دارد که گویا به این سادگی قابل باز شدن نیست.

در صورتی که خودروهای کارکرده به بازار ایران برسند، پیش‌بینی شما از روند کلی قیمت‌ها در بازار چیست؟

قیمت خودرو در بازار به مولفه‌های بسیاری بستگی دارد. یکی از عوامل تأثیرگذار روی قیمت‌ها، اتفاقات سیاسی و مواردی همچون مذاکرات هسته‌ای خواهد بود که همین موضوع، روی نرخ دلار آزاد موثر است. برای مثال اگر دلار 70 هزار تومانی فعلی تا 100 هزار تومان بالا رود، هر میزانی هم خودروی کارکرده وارد کشور شود، خودرو باز هم گران خواهد شد.

در صورتی که تمامی پارامترهای اقتصادی ثابت بمانند، باید دید که این خودروها با چه مکانیزمی وارد می‌شوند. اگر با قیمت رقابتی وارد شوند، قطعاً تأثیر خواهند داشت. مورد دوم، بحث تیراژ خودروهای وارد شده است؛ یعنی علاوه‌بر قیمت، تعداد خودروهای کارکرده وارداتی نیز مهم خواهد بود.

برای مثال اگر ۵۰۰۰ دستگاه خودرو دست دوم حتی با قیمت رقابتی هم وارد شود، تغییر و تحول چندانی در بازار ایجاد نخواهد کرد. البته بعید به نظر می‌رسد که برای مثال قیمت تمام شده یک دستگاه تویوتا کارکرده در ایران با قیمت تمام شده خودرویی همچون پژو ۲۰۷ ایران خودرو برابر شود. چنین سابقه‌‎ای در چهار دهه شرایط سیاسی و اقتصادی ایران، مخصوصاً در صنعت خودرو که بخواهد به این صورت رقابت ایجاد کند مشاهده نشده و حتی به لحاظ ارزی هم در حال حاضر کشور چنین توانی ندارد.